‘Rol boer teruggebracht tot schakel in voedselketen’

In de uitwerking van de voedselagenda hoort een plek voor boer.

Het is even wennen. Geen woord over de land- en tuinbouw in de troonrede dit jaar. Het gaat goed met Nederland, stelt koning Willem-Alexander. Zeker, er heerst onrust en onbehagen met name door dreiging van terreur, Brexit en een toestroom van vluchtelingen. Maar de toon in de troonrede is overwegend optimistisch.

Van landbouw- naar voedselbeleid

Is er in Den Haag dan helemaal geen aandacht meer voor landbouw? Jawel, maar dan vanuit die andere kant. De insteek ‘boer’ is vervangen door ‘consument’. Martijn van Dam, staatssecretaris van Economische Zaken, spreekt in zijn begroting over een ‘voedselsysteem dat voorziet in voldoende, veilig, gezond en duurzaam geproduceerd voedsel dat bereikbaar is voor iedereen’. Het gaat niet meer om landbouwbeleid, maar om voedselbeleid.

Minder vlees en zuivel, meer groente en fruit

Een trend overigens die al in 2014 is ingezet met het rapport Naar een voedselbeleid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Toenmalig staatssecretaris Sharon Dijksma verwerkte de aanbevelingen in 2015 in een zogeheten voedselagenda. Minder vlees en zuivel eten, en meer groente en fruit. Van Dam benoemt in zijn begroting drie thema’s: jong leren eten, transparantie en innovatie. Hoe deze eruitzien, moet nog blijken. Er is wel een potje: €20 miljoen.

Landbouw verliest aan gewicht

De landbouw verliest aan gewicht. Exemplarisch is het afschaffen van de btw-vrijstelling voor boeren en tuinders. Het gros maakt er weliswaar al geen gebruik meer van, maar veel kleinere bedrijven nog wel. SGP en CDA reppen over in totaal €17 miljoen. Dat is wel serieus geld! Dit kan niet zomaar passeren, zoals dat eerder met rode diesel gebeurde. Landbouw verliest hoogstwaarschijnlijk ook ‘zijn’ groene onderwijs.

Is dit allemaal dramatisch, een ministerie van voedselbeleid? Het hoeft niet. Als dezelfde overheid de primaire producent tenminste serieus betrekt bij de invulling van die voedselagenda. Dat betekent aandacht voor de specifieke productieomstandigheden en het internationale speelveld. Ook een eerlijk verdienmodel voor boer en tuinder hoort daarbij.