‘Gebruiksaanwijzing voor schoonmoeders’

De laatste tijd is er bij schoondochters veel irritatie over bemoeizuchtige schoonmoeders. Ik wijt dat aan de vakantie, dan is de trefkans groter.

Het is maar goed dat de vakantieperiode er weer bijna op zit. Het was opvallend hoeveel nijdige schoondochters ik de afgelopen tijd heb gesproken. Geen tientallen, dat nou ook weer niet. Maar toch zeker wel een paar. De grieven betroffen hun schoonmoeder. Die bemoeide zich overal mee. Met de kinderen die voor de televisie hangen in plaats van wat nuttigs te doen, met de was die in de droger gaat, terwijl buiten aan de lijn veel beter is. En altijd heeft ze een pan zelfgemaakte soep bij zich. Of sla uit eigen moestuin. Véél lekkerder en véél gezonder dan die uit de supermarkt. De schoondochters werden gék van al die kritiek.

Of de opmerkingen ook als kritiek bedoeld zijn, weet ik niet. Wat ik wel weet, is dat schoonmoeder jarenlang nodig was op het bedrijf. Nu moet ze zien hoe een andere vrouw haar plaats in neemt. Dat kan pijn doen. Alleen al begrip over en weer, of het uitspreken van deze gevoelens, zou al zo veel schelen. Maar ja, dat is makkelijker gezegd dan gedaan, helemaal als je al aan je taks zit wat betreft irritatie.

Wat is het probleem tussen schoonmoeders en – dochters?

Ik wijt de oplopende ergernis aan de vakantie. Je bent zelf meer thuis en de trefkans met schoonmoeder is dan groter. Hoe ga je ermee om? Enkele jaren geleden interviewde ik familietherapeute Else Marie van den Eerenbeemt. Zij zette toen mooi uiteen wat nou eigenlijk het probleem is met die schoondochters en -moeders. Die laatsten hebben inderdaad de neiging om zich te bemoeien met het gezin van hun zoon. Het gaat vanzelf.

Schoonmoeders zien het als verlengstuk van het gezin dat ze zelf vroeger hadden; in plaats van het los te laten, moederen ze gewoon door. De zoon zelf is de aangewezen persoon om met zijn moeder te gaan praten, maar dat vindt hij moeilijk. Hij gaat wel praten, maar dan over de koeien, de marktprijzen en de nieuwe trekker van de buurman. Want kritiek uiten op zijn moeder, dat kan hij niet. Dat hoeft ook niet, zei Van den Eerenbeemt. Hij kan beter zeggen hoe hij zich vóelt. Dat hij bijvoorbeeld zo verdrietig wordt van de onenigheid tussen haar en zijn vrouw. Geen moeder is ongevoelig voor het verdriet van een kind.

Schoonmoeders zijn niet allemaal feeksen, dat geloof ik gewoon niet. Hun bedoelingen zijn goed alleen komen ze niet altijd goed uit de verf. Ik blijf daarom een voorstander van vragen stellen. Niet over het weer of over de was, maar over elkaar. Schoonmoeder, vind je het moeilijk dat er nu een andere vrouw op de boerderij rondloopt? En waarom dan? En hoe ging dat vroeger bij jou toen jij op de boerderij kwam? Schoonmoeder kan haar schoondochter bijvoorbeeld vragen wat die belangrijk vindt in het leven, hoe ze het leven op de boerderij ervaart, wat ze lastig vindt en wat juist leuk.

Als dat geen interessante gesprekken worden.