Foto: Theo Tangelder AlgemeenOpinie

‘Bijenafspraak biedt AGF-producenten kansen’

Onderzoekers van LEI Wageningen UR adviseren telers de bijenafspraak te omarmen in plaats van er tegenaan te schoppen. Daarmee kunnen de telers hun marktpositie versterken, constateren de onderzoekers Jan Buurma, Arjan Daane en Volkert Beekman.

Als door een wesp gestoken reageerden LTO, NAV en NFO op de ‘bijenafspraak’ van Jumbo en Albert Heijn met Greenpeace en Natuur & Milieu om 28 bestrijdingsmiddelen te schrappen voor gebruik in aardappelen, groente en fruit (AGF). De supermarkten zouden zich laten chanteren door de milieuorganisaties en de retail zou zijn imago willen versterken over de rug van de Nederlandse telers. Het tekent de verhoudingen tussen de producentenorganisaties en de supermarkten. Studies van LEI Wageningen UR naar het verloop van publieke debatten rond gewasbescherming en dierenwelzijn bewijzen dat het zoeken naar kansen en coalities effectiever is dan het maken van verwijten. De bijenafspraak biedt juist mogelijkheden voor AGF-producenten om hun marktpositie te verstevigen.

Hefboom toelating middelen met laag risico

In 2014 sloot het ministerie van Economische Zaken de Green Deal Groene Gewasbeschermingsmiddelen met toelatingsorganisatie CTGB, landbouworganisaties LTO Nederland en BioNext, fabrikantenorganisaties Artemis en Nefyto en milieuorganisatie Natuur & Milieu. In de Green Deal committeerden de betrokken organisaties zich aan een versnelde toelating van gewasbeschermingsmiddelen van natuurlijke oorsprong met een laag risico voor mens, dier, milieu en niet-doelwit organismen, zoals bijen en hommels.

De bijenafspraak kan worden gezien als een uitwerking van het huiswerk van Natuur & Milieu. Deze organisatie zegde toe om samen met ketenpartijen duurzame product- en marktconcepten ontwikkelen. LTO, NAV en NFO kunnen de afspraak aangrijpen om zichtbaar te maken welke gaten in het middelenpakket ontstaan en hun bondgenoten in de Green Deal, zoals Artemis en Nefyto, te houden aan de toezegging om toelatingen voor groene middelen aan te vragen.

‘De bijenafspraak kan worden gezien als een uitwerking van het huiswerk van Natuur & Milieu.’

Onderscheidende producten beter betaald

In de markt voor AGF-producten opereren supermarktketens die zich van elkaar proberen te onderscheiden door kwaliteitseisen zoals producttypen (losse tomaten versus trostomaten), presentatie (verpakking, kleur) en ook via aanvullende residu-eisen. Om toegang te krijgen tot dure marktsegmenten moet het AGF-product aan al deze kwaliteitseisen voldoen. Als het lukt om deze ‘license to deliver’ te halen, wordt dit beloond met een hogere opbrengstprijs.

10 tot 30% hogere exportprijzen

Uit een LEI-analyse van Eurostat-gegevens over de Duitse markt komen in 2000-’15 opvallende prijsverschillen naar voren. Bij de export van tomaten en appelen naar Duitsland worden 10 tot 30% hogere exportprijzen gerealiseerd dan bij export naar minder veeleisende landen. Deze prijsverschillen worden niet alleen bij export vanuit Nederland gevonden, maar ook bij export vanuit Italië, Spanje, Frankrijk en België naar Duitsland.

De AGF-producenten kunnen de bijenafspraak gebruiken om samen met de betrokken ketenpartijen tot duurzame product- en marktconcepten te komen. Via de Green Deal kunnen zij een beroep doen op partijen als Natuur & Milieu om consumenten te helpen bij het kiezen van duurzamere producten en producten in het schap te controleren op middelen die buiten het bijenakkoord vallen.

‘Kostengerichte ondernemers richten zich vooral op ziektebestrijding.’

Marktgerichte ondernemers boeren beter

In een onderzoek bij glasgroentetelers vonden LEI Wageningen UR en DRIFT (Erasmus Universiteit) opvallende verschillen in gewasbeschermingsaanpak. Marktgerichte ondernemers richten zich vooral op plantweerbaarheid, gewasgerichte ondernemers op bedrijfshygiëne en kostengerichte ondernemers op ziektebestrijding. De marktgerichte ondernemers mikken doelbewust op het duurdere en (via plantweerbaarheid) duurzame marktsegment.

In tegenstelling tot de gewasgerichte en de kostengerichte, zijn marktgerichte collega’s ook na de financiële crisis van 2008/2009 in staat om te investeren. De gevonden samenhang tussen marktgerichtheid, gewasbescherming en economische veerkracht suggereert dat luisteren naar ketenpartners en samen werken aan duurzame productie goed is voor de concurrentiepositie.

Afwijzend reageren helpt niet

Concluderend: afwijzend reageren op de bijenafspraak van Jumbo en Albert Heijn met Greenpeace en Natuur & Milieu helpt de AGF-producenten niet vooruit. De bijenafspraak moet juist worden aangegrepen om samen met de bondgenoten in de Green Deal te werken aan duurzame product- en marktconcepten met betere perspectieven. Daarmee kan de concurrentiepositie van het Nederlandse product worden versterkt.

Jan Buurma is economisch onderzoeker gewasbescherming, Arjan Daane is programmaleider Market Intelligence Tuinbouw en Volkert Beekman is themaleider Sociale Innovatie, allen werkzaam bij LEI Wageningen UR.

Beheer
WP Admin