‘Onteigening moet niet te makkelijk worden’

De regering wil onteigening van grond makkelijker maken. Daarmee raakt ze een gevoelige plek. Eigen grond is bijna heilig in agrarisch Nederland. Wie daar aan komt, raakt de fundamenten van de rechtsstaat.

Geen wonder dat belangenorganisaties als FPG (grondeigenaren) en LTO (boeren) ongerust zijn, evenals juridisch specialisten op het gebied van onteigening. Zij vrezen dat de verandering ten koste gaat van de zorgvuldigheid, dat eigenaren kunnen worden ‘overvallen’ met onteigeningsbesluiten. Sommigen vrezen ook voor de hoogte van de vergoeding (markt- of gebruikswaarde?) en voor de mogelijkheden om bezwaar te maken.

Onteigening stok achter deur bij ‘dwarsliggers’

Voor het algemeen belang kan het nodig zijn dat afgerekend wordt met individuele ‘dwarsliggers’. Vaak werkt onteigening als stok achter de deur. Het vooruitzicht van onteigening, waarbij je minder goed af bent dan bij minnelijke verkoop, heeft al heel wat boerenhandtekeningen opgeleverd onder verkoopcontracten.

Regels versoepelen mag niet leiden tot makkelijker onteigenen

Maar het is een ultiem middel, dat pas na zeer zorgvuldige afweging mag worden ingezet. En dat moet het blijven. Het kabinet zegt eenvoudiger regels na te streven. Dat is prima. Maar het effect is dat onteigening makkelijker wordt, dat eigendom minder goed beschermd is. Critici hebben het al over ‘flitsonteigeningen’, die per – steeds slechter functionerende – post worden aangekondigd. Dat scenario mag geen werkelijkheid worden.