‘Niet opvolgen is vrije keus’

Er verandert veel. Mocht FJ later het bedrijf niet willen overnemen, dan hoop ik dat het zijn eigen keuze is.

Het is weer eens zover, we hebben een stagiair. Leuke vent, oud genoeg om al naar de middelbare te gaan, jong genoeg om nog geen bier te mogen. Legaal dan. Jong genoeg om nog niet zelfstandig met de auto te mogen komen, maar wel oud genoeg om met de trekker naar ons adres te komen.

Als ik thuiskom van mijn werk, staat de trekker echt keurig geparkeerd, daar waar visite ook de auto neerzet. Een grote oranje trekker naast onze kleine brievenbus, het valt eigenlijk de hele straat wel op dat we op woensdag bezoek hebben. [Zoontje] FJ weet ook nu precies wanneer het woensdag is, dan is Tim er namelijk. En de trekker van Tim, waar hij altijd met ogen groot van bewondering even omheen wil lopen. Dat mag natuurlijk. Deze is namelijk wel anders dan die groen-gele trekker die bij ons op het erf staat.

Veranderingen

Tim is er ‘ene van’ een goede familie, een bekende en dus was hij natuurlijk gelijk welkom bij ons. De wereld blijkt ineens weer heel klein, want op de opvang van FJ werkt de zus van Tim. Toen zij was geboren, is Henk ooit nog op kraamvisite geweest. Volgt u het nog? En nu is die zus net zelf bevallen van een kleintje. Het is hier ons-kent-ons, helemaal nu we zelf tot de iets oudere generatie behoren. We zien dat kinderen die net naar de brugklas gingen toen wij allang en breed werkten, nu zelf kinderen krijgen. Vaak is dat pas als ze al flink in de dertig zijn, terwijl onze ouders hun eerste kindjes vaak al begin twintig in de wieg hadden liggen. Vrouwen met een baan buiten de deur stopten dan met werken. Dat hoorde zo.

Nu is dat anders. Vaak werken beide ouders. Ook op een boerderij. Er staan twee auto’s op de dam, een degelijke boerderij-ragbak voor de boer en een mooie auto voor de vrouw die werkt. Er zijn twee inkomens, kinderen gaan naar de opvang, er zijn medewerkers op het bedrijf en stagiairs op oranje trekkers die nog niet eens waren geboren toen je zelf in de maatschap kwam.

‘Fosfaatziekte’

Er zal nog wel meer gaan veranderen. Als FJ zo oud is als Henk nu, dan is Henk bijna tachtig. Dat is echt iets anders dan wat we nu om ons heen zien. Overal werkt de vorige generatie boeren nog mee, zolang en zo goed als het kan. Dat wordt straks heel anders. Ik denk dat onze generatie boeren nog wel eens flink last kan krijgen van de zogenoemde fosfaatziekte die momenteel heerst en nog wel wat jaren voor financieel ongezonde situaties kan zorgen. Met vervelende naslepen tot gevolg.

Hoe is het over twintig jaar? Wat zien we dan voor ontwikkelingen? Hoe gaan generaties om met hun bedrijf? Wat doen de echtparen van de toekomst? Ik hoop dat ik het allemaal ga meemaken en mag zien of en hoe FJ het bedrijf overneemt. Of niet. Ik hoop dat wat er ook gebeurt, hij zélf die keuze mag maken. En niet de Nederlandse overheid.