‘Commissie-Nijpels kan niets afdwingen’

Het water staat de varkenshouderij aan de lippen. Als antwoord daarop heeft staatssecretaris Martijn van Dam de commissie-Nijpels ingesteld. De commissie zal mooie woorden spreken, maar kan niets afdwingen.

De commissie moet met voorstellen komen voor verbetering van de economische perspectieven, verdere verduurzaming en versterking van het maatschappelijk draagvlak van de veehouderij. De commissie gaat over de hele veehouderij, dus niet alleen over varkens. Maar duidelijk is dat de nood daar het hoogst is. De commissie is de opvolger van twee eerdere commissies met ruwweg dezelfde opdracht, de commissie-­Alders en de commissie-Van Doorn. Dat geeft al aan dat er iets niet helemaal goed gaat. De commissie bevat geen boeren of aanverwante leden. Daar is de sector nogal boos over. Nu vind ik oud-collega en nu Rabobank-man Ruud Huirne, directeur-generaal agro van het ministerie Hans Hoogeveen en Martin Scholten van Wageningen UR behoorlijk landbouwdeskundig, maar dat schijnt niet genoeg te zijn.

Commissies van Nijpels

Nijpels is een echte commissietijger. Er zijn commissies-Nijpels ­geweest over het gokkastenbeleid, stadsregio’s, de leefbaarheid in Moerdijk, ontpoldering in Zeeland, over het energie-akkoord en over de spoorlijn Breda-Utrecht. Ik heb niet de indruk dat die commissies de wereld veranderd hebben, en dat zal deze ook niet lukken. Natuurlijk gaat ze waarschuwen dat de melkveehouderij niet de kant op moet van de ­intensieve veehouderij, maar er valt weinig af te dwingen.

Op het vlak van economisch perspectief van de Nederlandse varkenshouderij zal de commissie vaststellen dat de internationale concurrentiepositie al jaren verslechtert, geheel in lijn met wat het LEI midden jaren 80 van de vorige eeuw al voorspelde. Het voerkostenvoordeel zou op termijn wegvallen en dan was het over met de favoriete positie. Uit diezelfde periode stamt de zorg van velen over het maatschappelijk draagvlak. We wisten dus 30 jaar geleden al dat dit eraan zat te komen. De enige oplossing, buiten sanering, is dat onderscheidende producten voor specifieke markten ontwikkeld worden. Alleen op die manier kan de oplopende kostprijs enigszins worden goedgemaakt. De voorgaande commissies-Alders en -Van Doorn kwamen in verschillende woorden ook op dat punt uit. De markt en de keten moeten het doen, maar niemand die hen daartoe kan dwingen.

Kortetermijnbelangen

Ook over verduurzaming en maatschappelijk draagvlak is door vorige commissies al veel gezegd. Het gaat over tig ondernemers, elk met hun eigen kortetermijnbelang. De commissie gaat nog een keer hetzelfde vertellen wat de vorige commissies ook al hebben verteld. Ze zal de noodzaak van verandering misschien nog scherper neerzetten. Maar niemand kan die verandering afdwingen.