Productiemodel veehouderij lastig te veranderen

De nieuwe staatssecretaris van Economische Zaken, Martijn van Dam, heeft al verschillende keren laten weten dat hij niet gelooft in een productiemodel dat neerkomt op ‘veel voor weinig’. Dat is echter wel het overheersende model in de Nederlandse agrosector.

De opstelling van Van Dam is niet nieuw. Reeds voormalig landbouwminister Brinkhorst heeft zich rond de eeuwwisseling in deze zin uitgelaten, omdat volgens hem de agrariërs anders de ‘maatschappelijke vergunning tot produceren’ zouden kwijtraken.

Verscheidene andere voorstellen en plannen gingen in dezelfde richting, bijvoorbeeld het Verbond van Den Bosch. Gezien de hoge maatschappelijke eisen en de beperkte ecologische ruimte in dit land ligt een dergelijke keuze voor de hand.

Beperkte omvang topsegment

Er zijn allerlei initiatieven die afwijken van het overheersende model en waarbij voor duurzaam voortgebrachte producten een hogere beloning wordt gerealiseerd, meestal in het kader van aparte afzetketens. Zo’n ‘duurzaam topsegment’ heeft echter per definitie een beperkte omvang. Daarom kan de ‘topsegmentbenadering’ voor het gros van de veehouders – om me daartoe te beperken – geen duurzame positieverbetering brengen. Als het ‘duurzame topsegment’ substantieel gaat groeien, zal blijken dat daarvoor dezelfde wetmatigheden gelden als voor de huidige bulkproductie, mede omdat andere landen niet stil blijven zitten.

2 krachten bepalen verdienmodel veehouderij

Het feit dat de discussie over de door Van Dam voorgestane koerswijziging al minstens 15 jaar loopt, terwijl er in de praktijk weinig is veranderd, geeft aan dat het probleem weerbarstig is. De hoofdstroom van de veehouderij wordt vooral bepaald door 2 krachten: supermarktketens die door prijsconcurrentie hun marktaandeel trachten te vergroten, en veehouders die door bedrijfsvergroting de kostprijs proberen te verlagen.

Die 2 krachten, die deels worden versterkt door het beleid, vormen de achtergrond van ‘veel voor weinig’ en maken de door Van Dam voorgestane koersverandering erg lastig. Die komt er misschien wel als gekozen zou worden voor ‘minder voor meer’, maar daar rust bij sector en overheid nog steeds een taboe op.