‘Open data middelenafzet dient geen milieubelang’

De door Greenpeace gepubliceerde Nederlandse afzetcijfers van gewasbeschermingsmiddelen zijn volgens Nefyto op illegale wijze verkregen. Nefyto vindt de publicatie van Greenpeace onzorgvuldig en beschouwt dit als een schadelijke actie.

Het betreft afzetcijfers van individuele actieve stoffen die bij de overheid bekend zijn, maar niet openbaar worden gemaakt omwille van een eerlijke concurrentie op de gewasbeschermingsmarkt.

Nefyto verzamelt de gedetailleerde afzetgegevens om ze aan de overheid door te geven. De overheid gebruikt deze én gegevens van diverse andere bronnen, waaronder het CBS, voor beleidsmatige doeleinden.

Het Ministerie had een verzoek van Greenpeace om openbaarmaking van de afzetcijfers eerder afgewezen, onder meer om de concurrentie op de markt voor gewasbeschermingsmiddelen niet te verstoren. Kennelijk heeft Greenpeace niet willen wachten op de uitkomst van het democratische proces om via een bezwaarprocedure die beslissing aan te vechten.

Waarom zoveel nadruk op volume?

Het is onduidelijk waarom Greenpeace zoveel nadruk legt op het gebruiksvolume van gewasbeschermingsmiddelen. Gebruiksvolume was in de negentiger jaren van de vorige eeuw nog wel een issue, maar het gebruik is sindsdien gehalveerd. Vanuit milieuoogpunt zou het logischer zijn aandacht te vragen voor de manier waarop de middelen worden gebruikt en de eigenschappen van de stoffen.

Over beide aspecten is echter niet echt slecht nieuws te melden, omdat daar de afgelopen periode flinke stappen zijn gezet. Zo stelde de Gezondheidsraad dat moderne chemische gewasbeschermingsmiddelen selectiever zijn en beter afbreekbaar. Ook zet de industrie volop in op de ontwikkeling van biologische en laagrisico middelen en op de verduurzaming van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Als het gaat om openbaarheid van gegevens, zijn voor het milieu wél relevante gegevens reeds openbaar; zie bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelenatlas.nl.

Nefyto nooit benaderd

Greenpeace heeft Nefyto zelf nooit benaderd om van bepaalde stoffen individuele afzetcijfers te krijgen. Andere organisaties en onderzoekers hebben dat in het verleden wel gedaan en hierin is in goed overleg een oplossing gevonden die recht doet aan het doel van inzage in de afzetcijfers en het vertrouwelijke karakter van de gegevens.

Nederlandse en Europese mededingingswetgeving bepaalt dat concurrenten elkaar geen inzicht mogen geven in de eigen, gedetailleerde verkoopcijfers. Daarom worden de afzetcijfers niet individueel, maar per groep gewasbeschermingsmiddelen door Nefyto jaarlijks op haar website gepubliceerd. Bovendien worden deze aan het CBS ter beschikking gesteld en gepubliceerd, bijvoorbeeld in het Compendium voor de Leefomgeving.

Het CBS voert daarnaast van tijd tot tijd een enquête uit onder telers, naar het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de land- en tuinbouw. Dat er (grote) verschillen bestaan tussen de uitkomsten van de CBS-enquête en de afzetcijfers is geen nieuws; dat is al sinds de negentiger jaren van de vorige eeuw bekend! In 2014 heeft Nefyto daarom nog eens richting het CBS aangegeven dat het gebruiksonderzoek een slechte weergave is van de werkelijkheid. Het CBS heeft verklaard ernaar te streven de verschillen tussen de gebruikscijfers en de afzetcijfers te verkleinen.