‘Geen gentech maar bacteriën’

De patstelling in Europa rond genetisch gemodificeerde gewassen duurt voort, schrijft columnist en CLM-directeur Wouter van der Weijden in een opiniebijdrage. ‘Dat schept kansen voor alternatieven’.

De impasse in de Europese Unie over genetisch gemodificeerde (GM-) gewassen duurt voort. Er leek een doorbraak ophanden, dank zij het voorstel dat de lidstaten zelf mogen beslissen over toelating. Maar dat doorkruist de gemeenschappelijk markt en zaadleveranciers klagen dat ze dan 28 toelatingen moeten aanvragen. Intussen beuken de Verenigde Staten (lees: Monsanto en Dupont) op de deuren die de meeste lidstaten dicht houden. Voorstanders van gentech waarschuwen dat Europa hopeloos achterop dreigt te raken. Maar is dat wel zo?

Waar zijn de beloofde gouden bergen van gentech?

Ik ben geen principieel tegenstander van gentech, maar waar zijn de gouden bergen die ons zijn voorgespiegeld? Het overgrote deel van het GM-areaal bestaat nog altijd uit gewassen die resistent zijn gemaakt tegen insecten (nuttig!) en/of tegen glyfosaat (dubieus). En in beide gevallen heeft de techniek zelf resistentie uitgelokt: onkruiden werden plaatselijk resistent tegen glyfosaat en insecten tegen Bt. Daar kon je op wachten, want zo werkt de evolutie. Gentech werkt weliswaar sneller dan klassieke veredeling, maar dank zij genomics gaat inmiddels ook de klassieke veredeling een stuk sneller.

Overigens ben ik evenmin onder de indruk van alle risico’s van gentech. Het optreden van resistentie is eerder een risico voor de techniek zelf dan voor de samenleving. Critici stellen dat het inbrengen van soortvreemde genen weinig secuur gebeurt, als een schot hagel. Klopt, maar sinds kort kan dat veel preciezer met de zogeheten CRISPR-techniek. En de gezondheidsrisico’s? Een omstreden Frans onderzoek duidde op kanker bij ratten die waren gevoerd met Bt-mais. Zou kunnen, maar lijkt me niet inherent aan gentech. Dat geldt ook voor de verontrustende berichten over dode bodems en een verhoogd risico op kanker in Argentinië als gevolg van bespuitingen met glyfosaat.

Groot nadeel gentech: octrooien op genen

Groot nadeel van gentech vind ik dat ze gepaard gaat met octrooien op genen. Dat rijdt kwekers in de wielen, frustreert innovaties en is dus een risico voor de voedselzekerheid.

Zaden coaten met bacteriën en schimmels

Veel vrolijker word ik van een heel andere techniek: zaden coaten met specifieke bacteriën en schimmels. Daarmee bereiken onderzoekers, onder meer aan de Universiteit Utrecht, niet alleen hogere gewasopbrengsten, maar ook betere resistentie tegen droogte en plagen. Let op de paradigmawisseling: het klassieke duo plant-bodem maakt plaats voor het trio plant/bodem/bacteriën. Zelfs Monsanto investeert nu in ‘biologicals’.

Laat die impasse over gentech maar lekker voortduren, zolang het destructieve octrooirecht niet is aangepast. Kan Europa een mooie ­voorsprong opbouwen in biologicals.