Beweiden en bemesten toch weer bij de rechter

Er ging een lichte schok door veehoudend Nederland, toen de bestuursrechters van de Raad van State vorig jaar oordeelden dat het weiden van koeien of eenvoudig mest uitrijden alleen nog mag, als daarvoor een Natuurbeschermingswetvergunning (Nb-vergunning) was aangevraagd. De bepaling van de rechter leidt tot een onwerkbare situatie, vond toenmalig staatssecretaris Sharon Dijksma. Zij kondigde aan dat ze een ontheffing van de vergunningsplicht wil geven, omdat dreigde dat milieugroeperingen met handhavingsverzoeken zouden komen.

Natuurbeschermingswet

Dijksma voorzag grote problemen als voor voor beweiding of bemesting een vergunning zou moeten worden aangevraagd. Zij overlegde met de provincies en kwam tot de conclusie dat de Natuurbeschermingswet haar de mogelijkheid bood om bepaalde activiteiten vrij te stellen van een vergunningplicht.

Ze werd daarbij ook niet belemmerd door Europese regelgeving, constateerde ze.

Dijksma legde haar voorstel in juni vorig jaar voor aan de afdeling advisering van de Raad van State (voor alle duidelijkheid: die staat formeel los van de bestuursrechter bij de Raad van State). Vice-president Piet-Hein Donner van de Raad van State was het niet meteen helemaal eens met de staatssecretaris. Volgens hem was het nog geen uitgemaakte zaak dat weiden en bemesten geen ‘project’ zijn volgens de Habitatrichtlijn, zoals Dijksma betoogde. Had Dijksma dat wel bij de Europese Commissie geverifieerd?, vroeg Donner. Dat bleek niet het geval.

Natura2000-gebieden

Naar aanleiding van de opmerkingen van Donner nam het ministerie contact op met de diensten van de Europese Commissie. Die antwoordde in november dat voor landbouwactiviteiten bij Natura2000-gebieden niet altijd een vergunning vereist was. Als de staatssecretaris een vrijstelling wil geven, zo zei de Europese Commissie, dan moet vaststaan dat de kwaliteit van natuur of oppervlaktewater niet lijdt onder beweiden of bemesten.

De vraag of beweiden of bemesten nu wel of geen ‘project’ is in de zin van de Habitatrichtlijn, bleef nog even in de lucht hangen, kennelijk omdat de Europese Commissie de uitspraak van de Haagse rechter niet helemaal had begrepen. In een andere toelichting zei de Europese Commissie dat beweiden of bemesten niet altijd  als een project moet worden beschouwd, maar dat de nationale rechter daarover uitsluitsel moet geven. Een ontheffing, zoals het ministerie wil, zou de boeren misschien op het oog wel zekerheid bieden, maar het zou kunnen dat de rechter daar toch weer anders over gaat oordelen.

Geen algehele ontheffing

Staatssecretaris Van Dam zegt dat hij de kwestie nog eens onder de loep heeft genomen. Hij ziet geen reden om af te zien van een algehele ontheffing van de vergunningplicht. Daarbij wijst hij er ook nog op dat de bestuursrechter in Den Haag niet heeft uitgesproken dat beweiden of bemesten als ‘project’ moet worden aangemerkt. Hoe een en ander uiteindelijk uitpakt is nog de vraag. Als ontheffing kracht van wet heeft, zal dat ongetwijfeld weer reden zijn voor nieuwe procedures waarbij uiteindelijk de bestuursrechter bij de Raad van State het finale oordeel moet vellen.