‘Stop met rondpompen van geld’

De basistoeslag kan worden afgeschaft, want hij helpt niet.

Tussen alle fosfaat en vogelgriep door, werk ik aan een advies aan het ministerie, over de toekomst van het EU-landbouwbeleid. Ik heb u de afgelopen weken gevraagd daarvoor ideeën aan te leveren, en dat is gebeurd. Het meest verrassende in die ideeën is dat het enthousiasme voor de hectaretoeslag maar beperkt is. Zo’n toeslag slaat neer in een hogere grondprijs: boeren blijken dat heel goed door te hebben. Zelfs iemand die het allemaal prima vond, had het heel goed in de gaten: hij had te dure grond gekocht, maar het ook keurig met de hectaretoeslag kunnen afbetalen.

‘Basistoeslag kan worden beëindigd’

Wat mij betreft houden we op met het rondpompen van geld in de vorm van die toeslagen, en dus kan de basistoeslag worden beëindigd. Dat kan misschien niet van de ene dag op de andere, maar het gaat dan ook over een toekomstvisie. Het WER (voormalig LEI) stelde een poosje geleden in een rapport voor de toeslagen persoonsgebonden te maken, zodat met bedrijfsbeëindiging het recht op toeslagen afloopt. Het stond er wat vaag, ik heb ze gebeld om het helder te krijgen. Uitfaseren, heet zoiets. Het lijkt me een nogal omslachtige manier, beter is het de toeslagen in een paar stappen tot nul te verlagen.

Grondprijs ongeveer nul in sommige gebieden

Zonder basistoeslag komt er geld vrij voor gericht beleid. Er zijn enkele zaken die op Europese schaal om aandacht vragen. Zo is er in de randen van de Europese Unie en in sommige berggebieden het risico van landvlucht. We weten uit onderzoek en statistieken wel ongeveer waar die gebieden liggen. Dat zijn gebieden waar de grondprijs dicht bij nul ligt. Het zijn vaak ook de gebieden waar het vanuit het oogpunt van landschap en natuur goed is om landbouw te blijven bedrijven. Een hectaretoeslag voor blijvend agrarisch gebruik kan daar iets aan bijdragen, mits die toeslag wordt afgeschaft als het agrarisch gebruik uit de hand loopt. Vanuit de Nederlandse ervaring weten we inmiddels dat een toeslag voor akkerrandbeheer alleen maar helpt als er strenge voorwaarden aan verbonden zijn. Ik gun elke boer een toeslag voor de teelt van hennep of soja, maar met het verbeteren van de biodiversiteit heeft het niets te maken.

Rampenfonds voor onverwachte situaties

Het belangrijkste voor toekomstig landbouwbeleid is ervoor te zorgen dat het geld juist niet in de grondprijs neerslaat. Ik heb het hier al vaker gezegd, dat betekent dat boeren en anderen niet vooraf moeten kunnen uitrekenen hoeveel geld er op hen afkomt. Dat betekent dat het meeste geld moet worden ingezet in een rampenfonds. Daaruit kunnen uitkeringen komen voor natuurgeweld, prijzencrises, boycotgedoe, veeziektes en andere onvoorspelbare toestanden.

Ik hoop dat dergelijke toestanden u bespaard blijven, want vooreerst is mijn rampenfonds nog ver weg. En mocht u nog ideeën hebben: ik verstuur mijn advies pas na de kerst.