‘Voedselbossen zijn beter alternatief op het Actieplan Bos en Hout’

Het Actieplan Bos en Hout roept vragen op over biodiversiteit en voedselvoorziening. De initiatiefnemers van het alternatieve Actieplan Bos en Voedsel willen met voedselbossen daarop het antwoord geven. De landbouwsector wordt opgeroepen om mee te denken in dit plan.

In het onlangs gepresenteerde Actieplan Bos en Hout zet de Nederlandse bosbouwsector samen met organisaties als Natuur en Milieu en Staatsbosbeheer in op de realisatie van 100.000 hectare nieuw bos als een belangrijke bijdrage aan het halen van de in Parijs afgesproken klimaatdoelen. Bijvoorbeeld door minder rendabele landbouwgrond te beplanten met bomen voor houtproductie.

Dat de bosbouwsector niet zoveel op heeft met een in deze contreien relatief nieuwe ontwikkeling, voedselbossen, is op zich niet zo vreemd. Voor organisaties als Natuur en Milieu en Staatsbosbeheer ligt dat toch iets anders. Voedselbossen vormen een onderdeel van permacultuur. Die richt zich op ‘het ontwerpen van de menselijke leefomgeving op een manier die ecologisch duurzaam en economisch stabiel is.’ Permacultuur staat in sterk contrast met de monoculturen die we nog steeds veel in de landbouw (en bosbouw) tegenkomen.

Biodiversiteit

Een voedselbos bestaat voornamelijk uit een ecologisch aantrekkelijke bosrandstructuur en kent zeven lagen. Van hoog naar laag verlopend van noten- en fruitbomen tot kruiden op en knolgewassen onder de grond. Dat levert biodiversiteit in optima forma op die met het oog op de voortgaande klimaatverandering ook goed bestand zijn tegen extreme weersomstandigheden. En voedselbossen hebben natuurlijk een groot CO2-reductiepotentieel, groter dan productiebossen/houtplantages. Een goed ontworpen voedselbos levert zo’n negen maanden per jaar allerlei eetbare producten op, naast een rijke ‘oogst’ aan hoogwaardige natuur, een aantrekkelijk landschap en andere nuttige producten als (medicinale) kruiden en hoogwaardig zaai- en plantgoed.

De vraag is of organisaties als Natuur en Milieu en Staatsbosbeheer al hebben gekeken naar wat voor effect de realisatie van 100.000 ha nieuwe voedselbossen in plaats van houtplantages zou kunnen hebben op niet alleen onze klimaatdoelen, maar op het milieu in het algemeen. Is daar al gezocht naar een antwoord op de vraag wat de lokale productie van voedsel in plaats van (of naast mits in de vorm van permacultuur) hout in bossen zou kunnen betekenen, ook voor zo’n uiteenlopende zaken als biodiversiteit en voedselvoorziening?

Verbinding natuur en voedsel

Voedselbossen vormen dé verbinding tussen natuurontwikkeling én voedselproductie. Geen serieuze aandacht besteden aan zo’n verbinding was een absolute misser bij het opstellen van het ‘Actieplan Bos en Hout’. Een misser die schreeuwt om het opstellen van een alternatief ‘Actieplan Bos en Voedsel’, met een minstens zo ambitieus klimaatdoel als bonus. Met daarbij graag ook de nodige aandacht voor bijvoorbeeld kennis en kunde aanwezig bij mensen en instellingen actief op uiteenlopende vakgebieden; voor een top-down én bottom-up benadering; voor een kleinschalige aanpak waar mogelijk en een grootschalige waar nodig, voor maatwerk dus; voor pilotprojecten her en der in het land; met aandacht voor sociale cohesie, recreatie en educatie, gezondheid en zorg. Kortom: met oog voor een open dialoog en synergie.

René van Druenen is initiatiefnemer van de Coöperatieve Vereniging Voedselbossen Limburg io en Esther Schippers is deskundige burgerparticipatie.