‘Doel gehaald, derogatie toch weg?’

De nitraatnorm wordt gehaald op de Nederlandse derogatiebedrijven.

Dat is een belangrijke conclusie van de evaluatie van het mestbeleid: het RIVM-rapport ‘Landbouwpraktijk en waterkwaliteit op landbouwbedrijven aangemeld voor derogatie in 2014’. Dat is door staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken in juli dit jaar naar de Tweede Kamer en de Europese Commissie gestuurd.

Negatief fosfaatoverschot

In de zandregio was de gemiddelde nitraatconcentratie 40 milligram per liter grondwater, ruim onder de norm van 50 milligram uit de Nitraatrichtlijn. Op klei- en veengrond is dat gemiddeld 15 en 9 milligram per liter. Alleen op lössgrond lag de gemiddelde nitraatconcentratie nog net iets boven de norm. Wat ook al blijkt uit het rapport is een negatief fosfaatoverschot van gemiddeld 7 kilo fosfaat in 2014. Dat is in feite een fosfaattekort. Het komt door de hoge onttrekking via voer en gewassen. Dat kan door de aangescherpte bemestingsnormen niet voldoende gecompenseerd worden via bemesting. En juist in de regio’s met een maximale derogatie van 230 kilo stikstof uit dierlijke mest is het fosfaattekort het grootst. Dat blijkt ook uit initiatieven als de ‘Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers’.

Fosfaat- en stikstofplafond

Het RIVM-rapport is ondergesneeuwd door alle nieuws over fosfaatrechten. Terwijl de fosfaatrechten eigenlijk alleen een middel zijn om te voldoen aan een belangrijke voorwaarde voor het verkrijgen van derogatie. De fosfaatrechten zijn namelijk gekoppeld aan het fosfaatplafond op basis van 2002. Het fosfaat- en stikstofplafond zijn voorwaarden van de EU voor het verlenen van derogatie. De plafonds zijn een extra borging dat de doelen van het mestbeleid niet in gevaar komen. Gezien de onstuimige groei van de melkveehouderij zijn maatregelen onontkoombaar. Maar de tijdelijke overschrijding van het fosfaatplafond nekt nu wellicht een op zich goed werkende derogatie, terwijl het hogere milieudoel niet door die derogatie in gevaar komt. Uit wetenschappelijke cijfers blijkt immers dat de nitraatnorm van 50 milligram wel gehaald wordt op de derogatiebedrijven.