Noorse boeren zijn gespannen

Er komt veel stress voor in de landbouw, en die neemt alleen maar toe.

Ik was de afgelopen dagen op het congres van de Europese plattelandssociologen. Niet dat ik socioloog ben, maar van alle congressen over platteland is dit congres het nuttigst. Er zijn allerlei soorten bijeenkomsten binnen zo’n congres. Soms zitten er honderden deelnemers te luisteren naar een toespraak van één iemand, soms praten er vijf mensen in een zaaltje met elkaar over iets heel specifieks.

Vroege oogst

Het congres was in Aberdeen, in Schotland. We werden dan ook niet afgeleid door het zomerse weer. Toch heb ik een middag gespijbeld en een auto gehuurd om de omgeving te bekijken. Aan de oostkant van Schotland, boven Aberdeen, zit behoorlijk wat akkerbouw, vooral koolzaad en graan. De boeren waren net bezig de combines te starten. Er werd zelfs al voorzichtig geoogst op de vroege percelen. Grappig eigenlijk. Precies datzelfde plaatje zag ik toen ik rond 20 juli door Limburg fietste, en een week later, achter Reims, was het meeste graan er zelfs al af.

Toegenomen stress

Helemaal op het eind van het congres, vrijdagmiddag laat, vertelde een mevrouw in een klein zaaltje over haar onderzoek naar stress onder Noorse boeren. Ze had gegevens verzameld vanaf 1982 tot heden over hoeveel boeren hoeveel stress ervoeren en waar dat dan door kwam. De huidige stress was veel groter dan in het begin van de periode. In 1982 ging het om een kwart van de ondervraagden, op dit moment gaat het om ongeveer de helft.

Druk en onzekerheden

De stress was met name toegenomen toen Noorwegen overging naar een meer marktgericht landbouwbeleid. Nu vinden de meeste deskundigen dat Noorwegen juist een heel beschermend beleid heeft, met relatief stabiele en hoge prijzen. Maar ooit was dat Noorse beleid nog veel beschermender en stabieler.

In dezelfde periode was ook het milieubeleid veel strakker geworden en werd dierenwelzijn een item. Het onderzoek liet duidelijk zien dat door dit soort druk en onzekerheden de stress was toegenomen.

Resultaten niet uniek

Er waren ook factoren die juist de andere kant op hadden gewerkt. De toegenomen mechanisatie had de Noorse boeren juist meer greep op hun dagelijks werk gegeven, en daardoor minder stress.

Een Europees onderzoek uit 2009 heeft laten zien dat de Noorse resultaten niet uniek zijn. Lage, onzekere prijzen, hoge schulden en veel milieu- en welzijnsregels zorgen voor stress. U wist natuurlijk al lang hoe het komt dat u gestrest door de stal loopt of op de trekker zit. Maar nu is het ook nog eens wetenschappelijk onderbouwd. Dat moet toch wat rust geven.