Koerswijziging

Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) gaat in september circa 391 hectare landbouwgrond voor een periode van vier tot zes jaar ter verpachting aanbieden. Op deze pachtgronden, gelegen in de Flevopolder, de Noordoostpolder en de Wieringermeer, kan ingeschreven worden.

De verpachting zal online verlopen. Daarnaast wordt één perceel van de totaal achttien kavels per opbod verpacht. Dit omschrijft RVB als ‘uniek’, omdat op die manier ervaring wordt opgedaan met het per opbod verpachten, aldus RVB. Deze systematiek sluit volgens de overheidsinstelling aan op haar vastgoedportefeuillestrategie. Hierin staat namelijk beschreven dat de inhoud van de vastgoedportefeuille, waar pachtgronden onderdeel van zijn, op een effectieve en efficiënte manier bijdragen aan het financieel en maatschappelijk rendement voor het Rijk.

Afwegingskader, passend bij hedendaagse eisen

Vanzelfsprekend heeft RVB een strategie met speerpunten en een afwegingskader, passend bij de eisen van deze tijd. De doelstellingen van het Rijk zijn het uitgangspunt van het opgestelde afwegingskader, maar ook ‘de omgeving’ en ‘de drie P’s van duurzaamheid’ nemen een belangrijke plek in, net als maatschappelijke belangen. Zo wil RVB bijdragen aan een duurzame samenleving.

De drie P’s van duurzaamheid

Veelbelovend. Maar worden deze uitgangspunten ook in de praktijk zorgvuldig toegepast? Ik heb mijn twijfels. Ze worden niet nageleefd bij het door RVB gevoerde pachtbeleid. Neem de drie P’s van duurzaamheid. Deze staan voor: People, Planet en Profit. De uitdaging is om tussen de P’s een goede balans te vinden en op alle vlakken een meerwaarde te creëren. Vindt RVB deze balans bij verpachting van grond kloppen? Volgens mij is deze balans juist volledig zoek, want het één gaat ten koste van het andere. Als voorbeeld de P van Profit. Realisatie van de hoogst mogelijke pachtprijs mag dan wel via de inschrijvingssystematiek succesvol zijn, maar heeft grote nadelige gevolgen voor de P’s van people en planet. De systematiek leidt namelijk tot prijsopdrijvend effect, waardoor de wet van de sterkste regeert en agrariërs in een spanningveld komen tussen gewin op korte en lange termijn, met een verslechtering van de bodemvruchtbaarheid tot gevolg.

Maatschappelijk onverantwoord

Daarnaast druist dit beleid volledig in tegen de gewenste duurzame voedselvoorziening en het realiseren van uitdagingen op het gebied van groenblauwe diensten zoals waterhuishouding en ecologische functies. Maatschappelijk onverantwoord en dit staat haaks op het voorgenomen uitgangspunt om een bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving. Terwijl je juist zou verwachten dat de Nederlandse overheid haar voorbeeldfunctie met verve zou vervullen, de B.V. Nederland heeft immers baat bij continuïteit van de agrarische sector, zodat de prominente bijdrage aan de handelsbalans ook voor de lange termijn gewaarborgd blijft. Goed pachtbeleid is cruciaal voor een toekomstbestendige landbouw, zodat pacht ingezet kan blijven worden als financieringsinstrument, wat de bedrijfsovername kan vereenvoudigen. Dit is essentieel voor verjonging.

Radicale koerswijziging bij RVB

Daarnaast heeft het huidige beleid een ander nadeel, verpachting tegen de hoogste bieder zet andere verpachtende instanties aan tot introductie van dezelfde systematiek. Immers, wanneer de overheid dit beleid mag voeren, mogen andere verpachtersorganisaties zoals kerken en institutionele beleggers dit ook. Onwenselijk in een land als Nederland, waarin polders ingericht zijn met als doel de voedselvoorziening veilig te stellen en pacht geïntroduceerd is om dit op een duurzame manier mogelijk te maken. Dat het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koningsrelaties dit, maar ook haar eigen uitgangspunten volledig uit het oog verloren is, en alleen gericht is op het realiseren van maximaal financieel rendement op korte termijn, is onbegrijpelijk. Ik pleit voor een radicale koerswijziging bij het RVB.