In de landbouwketen

Met acties hebben de Europese boeren een betere ketenpositie afgedwongen, aldus een bericht in de krant.

Zij praten met retailers over betere prijzen voor hun producten. Zij zullen dan wel meer vraaggericht moeten werken. Een vreemd verhaal. Vooropgesteld: ik gun iedereen een goede prijs voor zijn product, niet alleen boeren. Maar de markt zal bepalen wat de prijs is: vraag en aanbod. Heel eenvoudig. In zo’n liberaal systeem zijn prijsafspraken uit den boze. Het paprikakartel, het zilveruitjeskartel en – waar ik zelf het meeste last van heb gehad: het bierkartel – zijn allemaal verboden en zwaar bestraft.

Oppassen met mededinging

Vraaggericht werken is dus vooral het aanbod beperken. Ook daarover zouden afspraken kunnen worden gemaakt, maar ook daarbij is het oppassen met de mededinging. In Europa hebben we in de afgelopen jaren de weg naar de markteconomie voor de landbouw ingeslagen. En dat met volle instemming van de boeren, zeker van de Nederlandse. Zolang de prijzen goed zijn, is er geen probleem. De productie wordt zelfs uitgebreid en opgeschroefd. Maar als de markt lagere prijzen biedt, wordt alles anders. Dan moet ineens de overheid ingrijpen, moet er meer geld komen, wordt er weer geroepen om de interventieprijzen te verhogen, worden er blokkades opgericht en gaan de boeren weer demonstreren in Brussel. Dat doe je allemaal niet als je in de markt gelooft.

Nederlandse boeren tussenin

Nederlandse boeren zitten ergens tussenin: ze voeren geen acties, maar praten wel. Uiteraard hebben we een keuze: de vrije markt met acceptatie van alle voor- en nadelen daarvan. Of een stevige marktordening, met alle voor- en nadelen daarvan. En dan moeten we nog constateren dat de vrije markt in de landbouw nog altijd mogelijkheden biedt. Voor boeren gelden de staatssteunregels en de mededingingsregels lang niet in hun volle omvang. Boeren krijgen inkomenssteun en zij mogen via de producentenverenigingen afspraken maken. Dat geldt voor andere economische sectoren niet. Maar in het algemeen geldt toch: men kan niet kiezen voor een vrije markt en dan gaan mekkeren dat er geen marktordening meer bestaat. Ik heb dan ook geen enkel begrip voor boeren die dat wel doen.