Na 30 jaar

Nu, na ruim dertig jaar, de melkquotering ten einde loopt, rijst de vraag wat uiteindelijk de effecten ervan zijn geweest. Wat zou er anders zijn gelopen als de quota er niet waren gekomen?

Dat blijft een beetje koffiedik kijken, maar een paar dingen staan wel vast: er waren meer koeien geweest, er was meer melk geproduceerd en de melkprijs zou, althans in de eerste twintig jaar van de quotumperiode, lager zijn geweest.

De quota werkten kostprijsverhogend, maar zonder quota zouden andere kosten hoger zijn geweest. Dat geldt voor de grondprijzen en waarschijnlijk ook voor ruwvoer, dat de laatste jaren voor de quotering duidelijk duurder werd. Zonder de quota zou de melkveehouderij eerder te maken hebben gekregen met een strenger mestbeleid en de daaruit voortvloeiende kosten. Tot dusver bedragen de mestafzetkosten op melkveebedrijven slechts een fractie van die op varkens- en pluimveebedrijven. Ook kwam er door de quota op de melkveebedrijven meer ruimte voor natuur(beheer).

Bij de start van de quotering werd gevreesd dat de structuurontwikkeling zou stagneren. Die vrees bleek ongegrond, mede door de verhandelbaarheid van de quota. In de quotumperiode is het aantal bedrijven met melkvee gedaald van ruim 60.000 tot minder dan 19.000, dus met 70 procent. Het gemiddelde aantal koeien per bedrijf is verdubbeld en de productie per arbeidskracht werd bijna drie keer zo groot. Dat is dus een forse toename, al was het zonder quota misschien nog wat harder gegaan. Uitbreiders hadden dan hun plannen sneller kunnen realiseren en de schaalsprong die nu gaande is, was eerder op gang gekomen. Tot aan de afbraak van de prijssteun rond 2005, was er mede door de quota een redelijk stabiele inkomensvorming, en dat is in de regel niet ongunstig voor de productiviteitsontwikkeling. Zonder de quotering zou het saneringsproces killer zijn verlopen, doordat stoppende melkveehouders de ‘gouden handdruk’ van de quota hadden gemist.

Per saldo durf ik te stellen dat de quota de afgelopen dertig jaar duidelijk hebben bijgedragen aan een verantwoorde ontwikkeling van de Nederlandse melkveehouderij.