Niet ruimtelijk relevant

De provincie mag geen duurzaamheidseisen in het ruimtelijk beleid verstoppen, maar het streven naar duurzaamheid blijft.

De hoogste rechter in ons land, de Raad van State, heeft een uitspraak gedaan in een zaak over het opzetten van een intensieve veehouderij in Noord-Brabant. De provincie is hard bezig met beleid om de intensieve veehouderij te verduurzamen. Ze legt daarom bij nieuwbouw allerlei eisen op rond dierenwelzijn en diergezondheid, brandveiligheid, milieu en energiebesparing. Dat in het kader van de Maatlat Duurzame Veehouderij van de provincie. De Raad van State vindt dat dat niet kan. De provincie heeft daar volgens de Raad niets over te zeggen. De provincie gaat over het ruimtelijk beleid, maar daar hoort dierenwelzijn en energie niet bij. Of zoals ik in de uitspraak las: het voorschrift is niet ruimtelijk relevant en kan, gelet op artikel 3.1, eerste lid van de Wet ruimtelijke ordening, niet in een bestemmingsplan worden vertaald.

Kortom, dierenwelzijn en aanverwante zaken mogen niet via de planologie worden geregeld, want het gaat om zaken die niets met de ordening van de ruimte te maken hebben. Ik ben geen jurist, maar dit snap ik wel. Ik verbaas me al langer over eisen die overheden met een planologie-pet op aan bouwactiviteiten stellen. Een paar jaar terug kregen we de kans aan de rand van het dorp een nieuw huis te bouwen. In de voorschriften stond dat de voordeur Wijzonol-groen moest zijn, en dat de tuin naar gemeentesmaak moest worden ingericht. Er is uiteindelijk geen Wijzonol aan te pas gekomen. En wat de tuin betreft, het leek ons dat ze daar evenmin over gingen. We verwachtten toen al niet dat er een gemeentearbeider zou komen om de bomen op de goede plek te zetten, en dat is ook niet gebeurd.

Verplichte verduurzaming via de ruimtelijke ordening is dus niet toegestaan. Nu gaat het in het Brabantse geval om een specifieke zaak, maar de term ‘niet ruimtelijk relevant’ lijkt me helder. In Groningen is vastgelegd dat het bouwblok van een veehouderij alleen vergroot mag worden als de ondernemer aan allerlei, eveneens niet ruimtelijk relevante, eisen voldoet. Het bouwblok ligt vast en er komt alleen een ontheffing voor vergroting van het bouwblok als aan aanvullende voorwaarden wordt voldaan. Ook dat model lijkt nu niet houdbaar.

Inmiddels heeft het Brabantse provinciebestuur aangekondigd dat er dan maar een aparte wet moet komen om een en ander te regelen. Nogmaals, ik ben geen jurist en weet dus niet of dat de weg is. Wel is duidelijk dat het Noord-Brabant, en ook een aantal andere provincies ernst is om verduurzaming af te dwingen. Het is verstandig dat goed te beseffen, want provincies mogen volgens mij wel besluiten dat nieuwvestiging en bouwblokvergroting nooit meer mogelijk is. In die zin lijkt dit juridische steekspel een achterhoedegevecht.