AlgemeenOpinie

De productie stijgt maar het inkomen niet

Nieuwe technieken leiden tot hogere productie, tot lagere prijzen en een achterblijvend inkomen.

Vorige week zag ik in verschillende kranten een bericht staan over het boereninkomen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) had berekend dat de inkomensontwikkeling in de landbouw in de laatste twintig jaar achtergebleven is bij de rest van de economie.

Hoge productie, nauwelijks meer inkomen

Ten opzichte van 1995 is het inkomen per arbeidsjaar in de landbouw maar 10% gestegen, en de jaarlijkse schommelingen zijn groot. Tegelijkertijd is de productie sterk gestegen, met 22%. Die stijging is gerealiseerd met ruim 40% minder bedrijven en 20% minder arbeidskrachten. Als u op de website van het CBS de publicatie bekijkt, ziet u het bovenstaande samengevat in mooie grafieken. Dan ziet het er nog dramatischer uit dan ik het kan opschrijven.


De vraag die in krantenberichten werd opgeworpen, was hoe dat nu kon. De productie is gestegen, maar dat heeft nauwelijks tot meer inkomen geleid. Het leverde me zelfs telefoontjes van journalisten op.

U zit in een tredmolen

De verklaring is tamelijk simpel en terug te vinden in de studieboeken over landbouweconomie uit de jaren 1950-’60. Ik heb niet veel boeken, bij de laatste verhuizing heb ik bijna alles bij het oud papier gedaan, maar de echte klassiekers heb ik bewaard. Een van die klassieke landbouweconomen is Cochrane, een Amerikaanse professor. Hij kwam eind jaren vijftig met het beeld van de tredmolen. U zit in een tredmolen, maar dat wist u zelf waarschijnlijk al.

Voorlopers met hoger inkomen

Cochranes technologie-tredmolen loopt als volgt. Enkele boeren, voorlopers, gaan een nieuwe techniek toepassen waardoor ze productiever worden dan hun collega’s. Hun productie stijgt, hun kosten per eenheid dalen. Het groepje is zo klein dat hun hogere productie geen invloed op de prijzen heeft. Ze verdienen dus extra inkomen. Dat zien hun buren ook. Die besluiten de nieuwe techniek ook toe te passen. Er komen meer en meer boeren die meer kunnen produceren.

Dalende prijzen door voorlopers en volgers

Dat heeft uiteindelijk invloed op de prijs van hun producten: de prijzen dalen. Voorlopers en volgers zijn weer terug bij af, hun productie is gestegen, hun prijzen zijn gedaald en uiteindelijk zijn ze er niet op vooruitgegaan. Er is ook een groep die er zelfs op achteruitgaat; de achterblijvers die de nieuwe techniek niet toepassen. Hun productie is niet gestegen, maar hun prijzen zijn wel gedaald door toedoen van voorlopers en volgers. Ziedaar de tredmolen, de sector doet een stap vooruit, maar blijft op de bodem van de tredmolen staan.

Dezer dagen komt bij Wageningen Academic Publishers een dik Engelstalig wetenschappelijk boek uit waaraan ik heb meegewerkt, over boerenprotestbewegingen in de westerse wereld. Bewegingen die het liefst de tredmolen stil wilden zetten, maar het lukte niet.

Lees ook: Inkomen blijft achter bij productiestijging

Beheer
WP Admin