Dure grond dodelijk

“Deense toestanden dreigen ook hier”, zegt Hanna somber. “De bedrijfsopvolging wordt daar een probleem. Jongeren willen wel boer worden, maar ze krijgen de financiering voor de overname niet rond. De bedrijven zijn te groot geworden.”

Dat verbaast me niet. Gemiddeld heeft een Deens bedrijf een oppervlakte van ruim 160 hectare. In 1990 was dat ongeveer 55 hectare. Een bedrijf kost daar nu zo’n 6 miljoen euro. Bij dalende grondprijzen is het geen wonder dat de banken aarzelen.

Andere oplossingen voor financiering van grond

“Er moeten andere oplossingen worden gevonden voor de financiering van grond”, vindt Hans. “Het Deense probleem komt hier ook. Dat duurt geen jaren meer. In Amerika en Nieuw-Zeeland is het helemaal geen regel dat boeren ook eigenaar zijn.”

Pachtboeren beginnen en eindigen met weinig geld

“Dan moet je als boer wel meer verdienen”, zegt Hanna. “We zien het met pachtboeren. Die beginnen met weinig geld en eindigen ook zo. Geen pensioen en in een huurhuis. Boeren met eigen grond hebben daarmee aan het eind van de rit goed geboerd. Dat is hun pensioen. Ze kunnen er een mooie bungalow van kopen.”

Boer verdient te weinig als boer

Zo is het. Een boer verdient te weinig als boer. Door de stijging van de grondprijzen is de boer met eigen grond aan het einde van zijn loopbaan redelijk vermogend. Daarbij kan de grondbezitter ook steeds lenen om grond bij te kopen. Bij stijgende grondprijzen groeien grotere eigen bedrijven sneller en blijven pachters achter.

Te groot om over te kunnen nemen

“En dan loopt het spaak, net als in Denemarken”, knikt Hans. “Ook in ons land zijn de bedrijven straks te groot om nog over te kunnen nemen. De fosfaatrechten zorgen ervoor dat grond nog duurder wordt. Daarom moeten andere oplossingen worden gevonden voor grond. Niet meer iedere boer voor zich, maar bijvoorbeeld via een boerengrondbank. Boeren zouden daar aandelen in kunnen kopen en zo toch werken aan een pensioen als ze stoppen.”

Schaalvergroting zorgt voor grote problemen

Een mooi plan, maar niet nieuw. De schaalvergroting zorgt echter wel voor grote problemen, die schreeuwen om een oplossing. Een mooie kans voor de landbouworganisaties om visie te tonen. En dan niet alleen de LTO, maar ook NMV en DDB.