Bevingen

Het is bijna een wonder dat er nog geen opstand in het aardbevingsgebied is uitgebroken.

Vandaag hebben we een groep Amerikaanse studenten op bezoek. Ze zijn afkomstig van Calvin College in Grand Rapids (Michigan, VS), een universiteit met Nederlandse, gereformeerde wortels. Dat gereformeerde is goed terug te vinden in het studieprogramma. Calvin College was namelijk de eerste Amerikaanse universiteit met een volledige opleiding Milieukunde. Als dat geen rentmeesterschap is. Vandaag zijn ze bij ons voor de gevolgen van de gaswinning, dat is ook milieukunde. Ze krijgen er een inleiding over van onze fysisch geograaf, en ze gaan op excursie in Noord-Groningen. Daar laten we ze winningslocaties en beschadigde gebouwen zien. En ze komen in contact met verontruste burgers.

Er is inmiddels heel wat schade in het gebied. Er is meer dan eens per week een aardbeving. Niet dat dan iedereen rechtop in bed zit, want veel van die bevingen zijn maar klein. Toch is er ook een aantal stevige bevingen geweest, waarbij serieuze schade ontstond. Ook boeren hebben schades. In 2013 hield LTO een enquête; een paar honderd boeren meldden schades. Het gaat om uiteenlopende zaken als beschadigde drainages, scheuren in mestkelders en problemen met gebouwen. Vorig jaar heeft de regering een bedrag van omgerekend € 200 miljoen per jaar beschikbaar gesteld voor herstel en preventie, voor boeren en burgers. Dat klinkt als heel wat, maar gezien de opbrengsten van het gewonnen aardgas, € 14 miljard per jaar, is het goed op te brengen. Het bedrag lijkt vooreerst groot genoeg om de schades af te handelen.

Ondanks dat is er veel gemor over de afhandeling van de schades. Dat zit vooral in de manier waarop NAM ermee omgegaan is. Problemen werden ontkend of gebagatelliseerd, en de afhandeling verloopt traag en bureaucratisch. Inmiddels is de schadeafhandeling ondergebracht bij een onafhankelijke organisatie, maar het kwaad was al geschied. NAM heeft tot nu toe niets geleerd. Toen vorige week een vernietigend rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid uitlekte, was de eerste reactie van NAM dat ze een juridische procedure over het lekken wilde starten. Ook de rijksoverheid heeft de neiging ‘te duiken’, vooral omdat ze de aardgasopbrengsten niet kan missen.

Het wantrouwen in de regio is inmiddels groot. Het verbaast me dan ook dat de bevolking nog niet groot in actie gekomen is bij zoveel ontkenning en domme communicatie. Er is volgens mij weinig meer voor nodig voordat het tot een explosie van woede komt. Er wonen veel boeren in het gebied en die hebben grote trekkers. Uit ervaring – de akkerbouwacties van 1989 – weten we dat de overheid daar wel zenuwachtig van wil worden. Uitleg daarover is ook een onderdeel van het bezoek van de Amerikaanse studenten.