Bedorven aardappelmarkt

De markt van fritesaardappelen is verpest. Meer contractteelt is onvermijdelijk.

De consumptieaardappelprijs is dramatisch laag. Telers die hun aardappelen nu moeten verkopen, beuren amper €1,00 tot €2,50 per 100 kilo. Zo waardeloos waren de aardappelen in de afgelopen tien jaar niet.

De sector hoopt op herstel voor de hoofdoogst, maar een rampzalige start leidt maar zelden tot een goed seizoen. Het is de bekende varkenscyclus. De afgelopen jaren waren de aardappelprijzen redelijk tot goed. Als reactie hierop hebben akkerbouwers de lucratieve teelt uitgebreid. Dit seizoen steeg het areaal zelfs met 3,5 procent. Daarbovenop waren ook de groeiomstandigheden uitmuntend. Hierdoor zijn er nu heel veel aardappelen.

Maar er is meer aan de hand. De heftige fluctuaties in vrije marktprijzen brengen niet alleen voor telers onzekerheid en financiële risico’s met zich mee, de aardappelverwerkers zitten er ook niet op te wachten. Zij worden door hun klanten meer en meer gedwongen om langetermijnafspraken te maken over kwaliteit, volume en prijs. Vooral voor de afzet buiten de EU, waar juist nog groeikansen liggen, is een stabiele prijs en kwaliteit wenselijk. Mede daarom willen verwerkers steeds meer aardappelen vastleggen in contracten. Zo is inmiddels tot 90 procent van de vroege aardappelen gecontracteerd. Dat gaat ten koste van de vrije markt, die hierdoor is verworden tot een restjesmarkt, waar vooral speculanten munt uit slaan.

Het is onvermijdelijk dat de aardappelmarkt de komende tien jaar verder opschuift richting meer vaste afspraken over areaal, kwaliteit en prijs tussen telers en verwerkers. Dat leidt dan in elk geval tot een stabieler inkomen voor telers. Daarnaast is het voor hen te hopen dat verwerkers zo groei realiseren op nieuwe afzetmarkten als Azië.

Terecht zijn telers bang dat zij met goedkope contracten worden uitgekleed. Maar anders dan in de zetmeelsector zijn er in de consumptieaardappelteelt minstens vier gezonde, grote verwerkers. Duidelijk is dat verwerkers en telers samen door het leven moeten. Een gedwongen huwelijk, dat wel.