Fosfaatplafond (2)

Het met een technische discussie omzeilen van het fosfaatplafond ontkent een reuzeprobleem.

Twee weken geleden besteedde ik in Boerderij aandacht aan de dreiging dat het fosfaatplafond voor de melkveehouderij overschreden wordt. Dat plafond is onderdeel van het convenant ‘Verantwoorde ontwikkeling Nederlandse melkveehouderij’, dat in december vorig jaar is afgesloten tussen een groot aantal actoren. Er zitten ook afspraken in over weidegang. Het convenant is voor staatssecretaris Sharon Dijksma de reden geweest om geen dierrechten in te stellen voor de melkveehouderij. Dat plafond, dat zou moeten voldoen tot 2020, dreigt op korte termijn al overschreden te worden. Het is overigens boeiend dat alle deelnemers aan het convenant hetzelfde persbericht op hun website hebben staan, maar dat het convenant zelf niet op internet te vinden is.

In de reacties op mijn schrijfsel over dat plafond kwam naar boven dat we ons er misschien maar niet zo druk over moeten maken; alle fosfaat die boven het plafond geproduceerd wordt kan immers worden verwerkt. Einde probleem? Ik betwijfel dat. Het convenant wordt door mij, en ik weet zeker ook door de politiek, gezien als een afspraak om te voorkomen dat de melkveehouderij in de richting gaat van intensieve veehouderij. Dat zou namelijk het maatschappelijk draagvlak van de melkveehouderij wegslaan, en vraag de kippen- en varkenshouders maar waar dat toe leidt. Het heeft dus geen zin om met een technische discussie afstand te nemen van het convenant. De staatssecretaris zal dan onder druk van de maatschappij snel maatregelen nemen.

Blijft over de vraag hoe dat plafond en de andere onderdelen van het convenant gehandhaafd kunnen worden. Het vraagstuk lijkt op dat van wat in de economische wetenschap ‘collectieve goederen’ worden genoemd: goederen waarbij het onmogelijk is een gebruiker van consumptie uit te sluiten als hij niet wil meebetalen. In dit geval ligt het omgekeerd, de producent valt niet aan te pakken als hij zich niet gedraagt. Het convenant bevat weliswaar een boeiende oproep aan overheden om geen vergunningen te verlenen aan een bedrijf dat zich niet aan het convenant houdt, maar afdwingen kan niet. Het is zelfs heel erg de vraag of een gemeente een vergunning kan weigeren aan een bedrijf dat de veestapel wil verdubbelen, om het feit dat daarmee nationaal een vrijwillig plafond in het geding kan komen.

De kern van mijn betoog was en is dat van alle deelnemende partijen alleen de zuivelindustrie haar leden kan verbieden sterk te groeien, maar dat ze daarmee voor lastige keuzes komt te staan. Worden alleen de groeiers aangepakt – wat is eigenlijk een groeier, wat is het peiljaar, en gaat het om kilo’s of procenten – of worden alle leden aangesproken? Daarop heb ik nog geen antwoord gezien.