Fosfaatplafond

Het fosfaatplafond van de melkveehouderij is al bijna bereikt; er zal iets moeten gebeuren.

Toen staatssecretaris Dijksma eind 2013 besloot geen dierrechten in te stellen voor de melkveehouderij, heb ik gezegd dat ik die gok niet had aangedurfd. De staatssecretaris dacht dat het met de groei van de melkveehouderij wel zou meevallen, er lag immers een convenant dat daarvoor zou zorgen. Ook zou de gedeeltelijke grondgebondenheid van de sector gewaarborgd blijven. Dijksma koos daarmee ondubbelzinnig voor de melkveehouderij en dat is economisch een verstandige keus.

We zijn nu een paar maanden verder, en de fosfaatruimte, die bedoeld was voor de periode richting 2020, blijkt al bijna opgevuld te zijn. Het verbaast me niets. Wie de afgelopen tijd om zich heen heeft gekeken, heeft stallen van dubbelformaat zien ontstaan. Eerst nog niet helemaal vol met melkvee, maar ze zijn vast niet bedoeld als caravanstalling. Ik fietste gisteren langs een bedrijf dat ergens in 2007 nieuw gebouwd is, waarschijnlijk een verplaatser van elders in Drenthe. Ik realiseerde me dat het eigenlijk een tamelijk kleine ligboxenstal is, voor minder dan 100 koeien. Zover ben ik dus, dat ik een nieuwe stal voor 100 koeien al tamelijk klein vind. Geen wonder dat de fosfaatruimte dan snel opraakt. En ik neem aan dat de grote nieuwe koeienstallen niet zo geschikt zijn voor weidegang.

De vraag is wat nu moet gebeuren. De enige partij die iets kan afdwingen is de zuivelindustrie, mits alle melkverwerkers meedoen, ook de vrije jongens. De zuivelindustrie kan weidegang afdwingen, en ze kan potentieel ook een rem op de groei van de melkveestapel zetten. Dat kan langs verschillende wegen. Zo kan besloten worden dat geen extra melk afgenomen wordt zodra het fosfaatplafond is bereikt. Dan zijn de boeren die net bijgebouwd hebben de pineut, en waarschijnlijk failliet. De investering is immers meestal niet alleen met eigen geld gedaan. Of de zuivelverwerkers besluiten op korte termijn een soort van quotering voor alle aanbieders in te stellen, en dat quotum niet verder te laten groeien na het bereiken van het fosfaatplafond. In dat geval wordt de pijn meer verdeeld over de groeiers en niet-groeiers, en dat heeft ook zo zijn nadelen. Of ze besluiten tot een aparte regeling voor bedrijven die niet grondgebonden zijn en een deel van de mest verwerken. Niet leuk voor bedrijven die al jaren mest verwerken.

Het probleem is feitelijk veroorzaakt door de keuze mestverwerking mogelijk te maken. Als de staatssecretaris de melk, of nieuwe melk, echt aan de grond gekoppeld had, dan was dit niet gebeurd. De keuze is nu aan de melkverwerkers; zij hebben als enige de middelen om iets af te dwingen. Of de sector laat het over aan Dijksma, maar dan zijn we terug bij af. Dan komen de dierrechten er alsnog.