Tol van derogatie blijkt nog hoger

Verbod op fosfaatkunstmest ontneemt akkerbouwers keuzevrijheid.

Steeds duidelijker wordt wat een loodzware bevalling het is geweest om de derogatie binnen te slepen in Brussel. In haar laatste brief hierover spreekt staatssecretaris Dijksma van een ‘langdurig, intensief en moeilijk proces’. Ze probeert zich daarmee een beetje in te dekken tegen de aanzwellende kritiek, nu duidelijk wordt hoeveel water Nederland bij de wijn deed.

Het verbod op kunstmestfosfaat op derogatiebedrijven blijft echter een beschamend verhaal – voor de staatssecretaris en ook voor LTO. Ten eerste heeft Dijksma een dubbele inschattingsfout gemaakt. Ze heeft het kunstmestverbod ten onrechte beoordeeld als een ‘technische kwestie’ in plaats van een politiek gevoelige. Daarom heeft ze het niet eerder meegedeeld aan de Kamer. Ze verwijst naar een RIVM-rapport waaruit blijkt dat derogatieboeren ‘slechts’ 3 procent van hun fosfaat in de vorm van kunstmest toedienen. Een streep daardoor zou dus geen al te grote gevolgen hebben, dacht ze. Mís. Dat kleine beetje kunstmest is voor veel maistelers juist een belangrijk instrument om hun gewas aan de praat te krijgen.

Maar er is meer. Uit strategisch oogpunt heeft Dijksma alle luiken gesloten gehouden tijdens de onderhandelingen. Daarmee heeft ze zich afgesloten van deskundige input vanuit de sector. Dat wreekt zich nu dus.

Er is nóg iets. Dijksma wappert met afspraken met de sector. LTO heeft ooit toegezegd dat veehouders vanaf 2015 alleen nog mineralen van dierlijke herkomst zouden gebruiken. Een kunstmestverbod voor alleen fosfaat op derogatiebedrijven is daarbij vergeleken klein bier. In zekere zin valt LTO nu in het eigen zwaard. Al moet gezegd dat aan de destijds genoemde voorwaarden, zoals introductie van kunstmestvervangers uit dierlijke mest, niet is voldaan.

Hier geen pleidooi voor het opdringen van mineralenconcentraten aan telers, integendeel. Dat moet zich eerst nog bewijzen. Het gaat hier om: laat de overheid randvoorwaarden stellen, en laat boeren vrij in hun keuze voor dierlijke mest of kunstmest. Ieder zijn vak.