Differentiatie weidepremie ondermijnt draagvlak

Weidegang inbedden in regels is nodig, maar het moet niet te ingewikkeld worden.

Koeien in de wei, wie ziet dat niet graag? Het landschap is met koeien mooier dan zonder. De dieren kunnen in de wei ‘natuurlijk gedrag’ vertonen. Weidegang is ook beter voor het milieu, want de ammoniakuitstoot is minder dan vanuit de stal. Hierdoor is het ook nog eens goed voor het imago van boer en zuivel, wat afzet én draagvlak bevordert. Kortom, weidegang is win-win-win.

Weidegang heeft een enorm wervende kracht. Twee jaar geleden tekenden bijna zestig organisaties een convenant, wat duidt op een ongekende maatschappelijke eensgezindheid. Tegelijk is ‘weidegang’ wel zo vaag dat iedereen er zijn eigen verhaal omheen kan bouwen, afgestemd op wat de achterban wil horen. Het verhaal naar de burgerij is gekleurd door nostalgie en landschap, het verhaal naar de boeren door zakelijk voordeel.

Die vaagheid is meteen een zwak punt. Wat is precies weidegang? Wanneer doe je het goed genoeg? Antwoord daarop is nodig, omdat steeds meer aan weidegang wordt opgehangen – naast premies op de melkprijs ook voordelige uitzonderingen in het ammoniakbeleid. Het wegnemen van vaagheid leidt hoe dan ook tot regelgeving én controle daarop. Je móet minstens 120 dagen zes uur per dag die koeien de wei in jagen, anders loop je je voordeeltjes mis. Daarmee komen onherroepelijk de discussiegevallen. Er is zelfs al een rechtszaak geweest.

Zo gaat de charme ervan af. Daar komt nog iets bij. Er is een niet te stoppen drang naar verbetering van efficiëntie. Beweiden wordt net zo hightech en kennisintensief als opstallen. Waar de burgerij denkt aan koeien die spontaan hun dansje doen, lopen er in werkelijkheid productiemachines die met onzichtbare draden verbonden zijn aan spreadsheets.

Er is nu een discussie over differentiatie van de weidepremie. Dat betekent nog meer onnavolgbaar rekenwerk en controle. Het is zaak hier heel voorzichtig mee te zijn, want zo dreigen de verhalen die burgerij en boer hebben bij weidegang, steeds verder uit elkaar te lopen. Dat ondermijnt de eensgezindheid en leidt vroeg of laat tot heibel in de wei.