Koeienboeren en cowboys in coöperatieland

De ‘nieuwe’ Nationale Coöperatieve Raad voor land- en tuinbouw (NCR) heeft vandaag ‘land- en tuinbouw’ niet meer in zijn naam.

De NCR wil er zijn voor alle coöperaties, binnen en buiten de land- en tuinbouw. Een mooie missie en een mooie uitdaging, maar ook met risico’s. Want naast koeienboeren zijn er ook cowboys in coöperatieland.

Binnen de agro-coöperatieve wereld zegt men wel eens, met enige bravoure, dat het bij coöperatie ‘om het geld’ gaat. Het is geen bezigheidstherapie, geen kneuterigheid. Gelukkig maar. Al gaat het in wereld om meer dan alleen het geld, er zijn ook partijen die het coöperatiemodel ge/misbruiken om geld te maken.

Bijvoorbeeld -zelfs- in de groene energie. Er zijn verschillende groene energiekoepels die voortvarend burgers overhalen om volgens centraal model -sympathiek- een lokale coöperatie op te richten. Deze betalen een management fee aan de koepel die daarvoor het bestuur voert over de lokale coöperatie. Een begrijpbaar businessmodel. Maar: staan de groene energiemissie en het ledenbelang er wel centraal of is het de portemonnee van de koepelbaas?

Soms twijfel ik zeer. Zo is er één club -uit ongenoegen noem ik geen namen- waar de lokale statuten gewone leden onderscheiden van oprichtende leden. Oké. De oprichters, de twee koepelbazen, vormen tevens het oprichtingsbestuur. Hm. Voor onbepaalde tijd. Oh? Vervolgens kunnen alleen de oprichtende leden (zichzelf als) bestuurders schorsen of ontslaan, eventuele nieuwe bestuurders voordragen, winstuitkeringen ontvangen, statutenwijzigingen voorstellen, en het batig saldo ontvangen bij opheffing. Nou ja, zeg. Ik heb hier één woord voor: cowboys. Dit is geen coöperatie. Dit is no-operatie.

Het is best goed: een frisse wind door het ‘ons kent ons’-wereldje van de NCR-agrocoöperaties. De uitwisseling van 20e-eeuwse en 21e-eeuwse coöperatie zal verrijken. Maar prioriteit nummer 1 lijkt mij het ‘schone nest’ te borgen. Met bepaalde praktijken wil je niet geassocieerd worden. Cowboys in coöperatieland – die hoeven we niet.