AlgemeenOpinie

Zachte landing

Bij een vrije markt horen fluctuerende landbouwprijzen. En snel dalende prijzen leiden tot de roep om ingrijpen.

Bij de discussie over de afschaffing van het melkquotum is gepleit voor een ‘zachte landing’. Daarmee werd bedoeld dat de melkquotering niet pats-boem beëindigd moest worden, omdat de melkprijs dan met een klap naar beneden zou gaan. Een jaar of vijf geleden is toenmalige landbouwcommissaris Fischer-Boel ermee aan de slag gegaan. Het quotum zou in stapjes verruimd worden om langzaam naar de nieuwe situatie toe te werken. Daaraan hebben we de quotumverhogingen met 1 procent in de periode 2009-’13 te danken. Nederland heeft daarna pogingen gedaan om ook voor de recente jaren nog wat te regelen. Uiteindelijk lukte het niet om daar voldoende medestanders voor te krijgen. De zachte landing had op dat moment echter een ander motief. Het ging minder om de melkprijs, en meer om voorkomen dat de groeiers in 2014 nog superheffing zouden moeten betalen.

De zachte landing is nu opnieuw terug in de politieke arena. In het Europees Parlement gaan stemmen op om maatregelen te nemen voor de zuivelsector. Het gaat nu niet meer om het gecontroleerd afbouwen van de quotering, of om de superheffing, maar om heel iets anders: bedwingen van fluctuerende prijzen. En daarmee zijn we terug bij een heel oude discussie: moet de markt de prijs bepalen of leidt dat tot ongewenste situaties? Niet voor niets dat de herintroductie van de zachte landing uit sociaaldemocratische hoek komt, de hoek waar men de markt niet zo vertrouwt. En ze staan niet alleen, want ik vertrouw de markt ook niet. Tenminste, ik denk nog steeds dat een vrije markt voor landbouwproducten tot grote prijsfluctuaties leidt. Dat was bij het begin van het Europese landbouwbeleid rond 1960 het geval, en dat is nog steeds zo. Natuurlijk, in een halve eeuw zijn de markten doorzichtiger geworden, de zuivelcoöperaties zijn groter geworden en beter in staat om risico’s te spreiden, en tijdelijke opslag van overschotproductie is gemakkelijker geworden. Het blijven echter inelastische markten; een kleine hoeveelheidsverandering leidt tot een relatief grote prijsverandering. Producenten kunnen hun productie niet zo gemakkelijk aanpassen als de vraag daalt of stijgt.

Met de grote vraag naar zuivel uit China en omgeving is het lang goed gegaan, maar nu er wat hobbels komen – achterblijvende groei, Russische roulette en snelle uitbreiding van de productie – daalt de prijs snel. Het zijn bewegingen die bij een vrije markt horen. Ieder die beweerde dat fluctuaties iets van vroeger waren, had de theorie niet goed bestudeerd. De roep om ingrijpen heet deze keer zachte landing, en over een jaar of drie jaar weer anders. De roep om ingrijpen zal steeds opnieuw ontstaan: steeds als prijzen snel dalen.

Een overzicht van alle melkprijzen vind je op boerderij.nl/markt.

Beheer
WP Admin