Smienten

Eindelijk is duidelijk dat vogelgriep van trekvogels komt. Dat is geen goed nieuws voor vogelliefhebbers.

De pluimveesector wordt geteisterd door vogelgriep H5N8. Of eigenlijk is geteisterd het goede woord niet, want het is tot nu toe gelukkig een beperkte uitbraak. Er wordt al jaren gezocht naar de oorzaak van dit soort dierziekten. Het zou aan internationale diertransporten liggen, of aan toerisme, aan megastallen, aan trekvogels, of aan het voer. Maar nu lijkt er helderheid te ontstaan. Trekvogels van heel ver weg blijken toch echt de dader. Het virus is aangetroffen in poep van smienten, het lijkt er op dat ongedierte of boerenlaarzen voor het verdere transport hebben gezorgd. Met de bestaande hygiëneregels zou dat niet moeten kunnen, maar geen enkel systeem is sluitend. Soms worden regels aan de laars gelapt, in dit geval misschien wel letterlijk. Het moet me van het hart dat ik me de afgelopen weken verbaasd heb over de matige bescherming tegen de vogelgriep. Kippenbedrijven in de buurt hadden hun erf gewoon open, iedereen kon er zo op. Met vogelgriep in het land zou mij dat niet overkomen. Een hek ervoor, een bord en rode linten.

Het begint bij de trekvogel, in het eerste gevonden geval een eendachtige, de smient. Een watervogel, en de ziekte is uitgebroken in waterrijk gebied. Eén en één is dan bijna twee. Het heeft nog niet geleid tot massale ruiming van smienten en andere drijfsijsjes. Dat is ook nagenoeg onmogelijk. Toch is er wel onrust onder vogelliefhebbers. De tegenactie werd meteen ingezet. Ik hoorde iemand op de radio zich hardop afvragen of je wel kippen moet houden in watervogelrijk gebied. Die redenering kan grote gevolgen hebben. Binnenkort krijgt het everzwijn vrije toegang tot mijn geliefde provincie Drenthe. Bij de eerstvolgende uitbraak van varkenspest komt dan de vraag of je wel varkens moet houden in gebieden met wilde zwijnen.

Het tekent het denken over dieren, platteland en landbouw. Een student van me zette recent een aantal belangrijke denklijnen over platteland en landbouw op een rij. ‘Discoursen’ heten zulke denklijnen. In de literatuur diepte hij onder meer het ‘hedonistische discours’ op. Ooit op papier gezet door mijn Wageningse collega Jaap Frouws, alweer bijna tien jaar geleden veel te vroeg gestorven. Hedonisme is te vertalen als ‘ikke ikke en de rest kan stikke’. Hij bedoelde ermee dat er een grote groep, vaak stedelijke, mensen is die uitgaat van hun enge eigen behoeften als het over platteland en landbouw gaat. Die groep heeft volgens Frouws lak aan de bewoners van het platteland. Het gaat ze alleen om henzelf.

Dat is de groep die lang heeft volgehouden dat het niet trekvogels, maar internationale transporten waren die vogelgriep verspreiden. Hopelijk krijgen ze nu hun trekken thuis.