Versgeschoten duif

Veel boerenprotesten in Frankrijk. Alsof de overheid ongestraft alles kan regelen.

Onlangs heb ik duif gegeten, heerlijk gesudderd in rode wijn. We zaten in een zomerhuisje van kennissen in Frankrijk. Tijdens een wandeling bood de plaatselijke jager ons versgeschoten houtduif aan. Hij wordt ­geacht de wildoverlast te bestrijden, en duiven veroorzaken nogal wat vraat in pas gezaaide granen en erwten. Waar heb je dat nog, dat onderweg duiven worden aangeboden, en dat ze nog worden aangenomen ook. Ik moet zeggen, het is wel heel veel werk voor weinig vlees, maar het gevoel doet veel, en de smaak de rest.

Niet alleen wat dat betreft is Frankrijk toch een heel ander land dan Nederland. Ik heb het weekend in Frankrijk benut om iets te begrijpen van de doorlopende landbouwprotesten in dat land. De woensdag voordat we aankwamen werd overal in het land geprotesteerd door boeren. Tegen de Nitraatrichtlijn, tegen de supermarkten die te lage prijzen betalen, tegen importen, tegen de te lage vergoeding vanwege de Russische boycot, tegen controles van de arbeidsinspecties, ­tegen te hoge sociale lasten, en ik zie vast nog wat over het hoofd.

In Nederland doen ongeveer dezelfde dingen zich voor, maar geen boer die de straat op gaat. Dat is niet zo gek, want het helpt niet, ook niet in Frankrijk. Frankrijk is een land dat heel erg top-down is. De regering ­bepaalt veel en wordt daarom voor alles verantwoordelijk gehouden. Daar komt bij dat het een land is waar minder gecommuniceerd wordt dan in Nederland. Bij ons weet iedereen al dertig jaar dat er een mestprobleem is. Over wie het veroorzaakt en over hoe het moet worden opgelost verschillen de meningen, maar dat er een probleem is, dat ­weten we. In Frankrijk is die discussie nooit echt gevoerd. Boeren hadden niet de indruk dat er een probleem was, en nu er uiteindelijk maatregelen worden genomen, is het land te klein.

Toch is het belangrijkste dat de Fransen de overheid zien als de club die alles regelt en kan regelen. Die de markten kan besturen, die ­gewenste prijzen kan realiseren, die iedereen kan beschermen tegen alle onheil, en buiten de landbouw de lonen kan regelen, de import kan verbieden en ongestraft het begrotingstekort kan opvoeren.

Dat kan de overheid ook wel, maar niet ongestraft. Als de lonen per decreet worden verhoogd, loopt de concurrentiepositie gevaar. Als de prijzen bij wet worden verhoogd, loopt de afzet terug of nemen importeurs het over. En als niet aan Europese afspraken wordt voldaan, grijpt uiteindelijk Europa in. In het geval van Frankrijk duurt dat trouwens wel langer dan bij kleine lidstaten.

Kortom, Franse boeren zullen het toch vooral zelf moeten doen. Net zoals het beschermen van hun pas gezaaide graan.