Kool en geit

Op het moment dat ik deze column schrijf, weet ik nog niet hoe de definitieve regelgeving voor een verantwoorde groei van de melkveehouderij er precies uit zal zien.

Wel is duidelijk dat de grondgebondenheid van de melkveehouderij steviger verankerd zal worden, zoals van diverse kanten werd bepleit. Op zichzelf is dit streven verstandig, maar er zit een kant aan die meer aandacht zou mogen krijgen.

Tot april volgend jaar is het melkquotum de beperkende factor voor de melkproductie. Wanneer er rundrechten waren gekomen, zouden die de beperkende factor zijn geweest en zou voor deze rechten een stevige prijs zijn betaald, net als voor melkquota. Als de quota verdwijnen en rechten achterwege blijven, wordt grond direct of indirect (via mestafzet) de beperkende factor. De grondhonger zal dus toenemen en dat heeft in principe een opdrijvend effect op de grondprijs.

Het wetsvoorstel voor een verantwoorde groei in zijn oorspronkelijke vorm zou die stijging volgens het LEI nauwelijks afremmen. Dat is logisch: als het aantal koeien toeneemt, is per definitie sprake van intensivering en wordt de strijd om de grond aangewakkerd. Dat effect wordt groter naarmate de grondgebondenheid van de melkveehouderij sterker wordt verankerd in de regelgeving. Immers, hoe sterker deze binding, des te meer is grond de beperkende factor voor de melkproductie. Dat geeft een extra impuls aan de grondprijzen.

Dat heeft gevolgen voor andere sectoren. Vooral extensievere bedrijfsvormen, die relatief veel grond nodig hebben en daar minder voor kunnen betalen, krijgen het moeilijker naarmate de grondprijzen hoger zijn. Te denken valt aan combinaties van landbouw en natuurbeheer en aan de biologische veehouderij. Het streven naar meer grondgebondenheid voor de melkveehouderij zonder de omvang daarvan te begrenzen, kan daarom nadelig uitpakken voor sectoren die maatschappelijk hoog worden gewaardeerd. Een en ander geeft opnieuw aan dat het erg lastig is om zowel de kool van een expanderende melkproductie, als de geit van de maatschappelijke waardering en de ecologische houdbaarheid te sparen.