‘Gevoelige boetes’ bij sterk verhogen pachtprijs

In Duitsland kunnen de deelstaten de grondhandelswetgeving zelf regelen. Nedersaksen neemt op dat gebied het voortouw en wil een plafond leggen op de pachtprijzen. Komen ze meer dan 30% uit boven het plaatselijke gemiddelde, dan wachten ‘gevoelige geldboetes’.

Boerenland in boerenhand. Die wat stoffige en ook politiek verdachte kreet uit het verleden heeft de ‘groene’ landbouwminister Christian Meyer van Nedersaksen uit de la gehaald. De bewindsman wil in deze Duitse deelstaat de rem zetten op de pachtprijzen en de voorrangspositie van agrariërs bij de handel in landbouwgrond versterken. Daarvoor legt hij deze week een wetsvoorstel op tafel bij de landdag.

Regio’s met biovergisting en intensieve veehouderij

Volgens Meyer heeft zich de concurrentie bij de verwerving van landbouwgrond in Nedersaksen verscherpt, met name in de regio’s met veel biovergistingsinstallaties en intensieve veehouderij. Deze bedrijfstak neemt in dit aan Groningen, Drenthe en Overijssel grenzende bondsland een buitengewoon belangrijke plaats in.

Concurrentie om boerengrond

De concurrentie om de landbouwgrond speelt zich niet meer alleen af tussen de boeren, maar ook kapitaalfondsen en investeerders zonder relatie met de landbouw zien hierin steeds vaker een aantrekkelijke geldbelegging. Meyer: “Het gevolg is dat nergens in Duitsland de grond- en pachtprijzen zo sterk zijn gestegen als in Nedersaksen. Het nakijken hebben vooral de extensief en biologisch werkende bedrijven, maar ook melkveehouders die aangewezen zijn op een toereikend graslandareaal.”

Al de helft van landbouwareaal in pacht

De verwerving van grond door fondsen en dergelijke heeft ertoe geleid dat intussen al de helft van het landbouwareaal in pacht is. De koopprijzen zijn tussen 2006 en 2015 ruim verdubbeld, van gemiddeld €1,25 naar €3 per vierkante meter oftewel €30.000 per hectare. Van 2010 tot 2015 stegen de prijzen voor akkerbouwgrond met gemiddeld rond 12% per jaar en voor grasland met 9%. “Een soortgelijke ontwikkeling is te zien bij de pachtprijzen. De gemiddeld per hectare betaalde prijs steeg van 2007 tot 2013 met ongeveer 35%. Voor akkerbouwgrond nam het prijsniveau daarmee toe van €322 naar €435 en voor grasland van €181 naar €226 . Bij nieuwe verpachtingen werden in 2013 in Nedersaksen met gemiddeld €520 per hectare zelfs Duitsland-wijd de hoogste prijzen betaald”, aldus Meyer.

Minister wil ingrijpen

Dat dit een kwestie is van een grote vraag en een slechts beperkt aanbod mag duidelijk zijn. Maar juist daarom wil de minister ingrijpen, en wel met een hervorming van het grondhandelsrecht. De juridische ruimte daarvoor hebben de deelstaten. De eerste deelstaat die een eigen grondhandelswetgeving heeft opgezet is volgens Meyer Baden-Württemberg. Niettemin heeft nog geen enkele andere deelstaat beperkingen ingevoerd bij de pachtprijsvorming. In dat opzicht is sprake van een Nedersaksische primeur.

Wetsvoorstel: pachtprijs maximaal 30% boven plaatselijk gemiddelde

Het wetsvoorstel van Meyer beoogt dat de pachtprijs maximaal 30% boven het ter plaatse geldende gemiddelde mag liggen. Zodra meer wordt gevraagd, wachten voor de verpachter ‘gevoelige geldboetes’. Om er verder voor te zorgen dat de plaatselijke boeren bij verpachting of verkoop voorrang krijgen, kunnen ze straks bij de daarvoor verantwoordelijke overheidsinstantie vooraf van hun belangstelling blijk geven. Zoals het nu is, is het formeel al wel bestaande voorrangsrecht van de plaatselijke boeren ‘een tandeloze tijger’, vindt de bewindsman. Of het echter met de hervorming beter wordt, is ook lang niet zeker. De grondhandelswetgeving blijft een gecompliceerde zaak en mogelijkheden om de bepalingen te omzeilen zullen er altijd blijven, menen de critici.