Foto: ANP AlgemeenAchtergrond

Toekomst PAS ligt in handen van Raad van State

Onzekerheid over de juridische haalbaarheid van de PAS-methode blijft voorlopig bestaan, rechters moeten een oordeel geven. De gevolgen van de uitspraak kunnen groot zijn.

Sinds een week ligt het al of niet voortbestaan in de huidige vorm van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in handen van een drietal rechters van de Raad van State (RvS). Afgelopen week heeft het Haagse rechtscollege maar liefst twee volledige dagen uitgetrokken om zich te verdiepen in de materie van het PAS. Er is op basis van de beide zittingsdagen geen zinnig woord te zeggen over het uiteindelijke oordeel van de RvS.

‘Scherpere blik op het systeem van het PAS’

Aan de hand van zes door de provincie Noord-Brabant verleende natuurvergunningen en drie in Limburg juist niet-verleende natuurvergunningen waartegen beroep was aangetekend bij de RvS, werd de PAS-methode besproken. RvS-voorzitter Van Ettekoven vatte het doel van de twee PAS-dagen kernachtig samen, hij hoopt na afloop ‘een scherpere blik en meer kennis te hebben van hoe het systeem van het PAS werkt’.

Volgens de vergunningverlenende partij, de provincie, is het PAS een goed middel om enerijzijds het probleem van de stikstofdepositie te lijf te gaan en te komen tot een stikstofreductie en aan de andere kant ontwikkelingsruimte te behouden voor agrarische bedrijven. Een win-winsituatie.

Volgens bezwaarmakers Coöperatie Mobilisation for the Environment (MOB) en Werkgroep Behoud de Peel gaat de stikstofreductie veel te langzaam. Bovendien wordt met het systeem van het PAS ontwikkelingsruimte voor agrarische bedrijven gecreëerd op basis van in de toekomst te realiseren stikstofreductie. Dat is een voorschot nemen op iets dat er nog niet is. Hierdoor voldoet het PAS niet aan de Europese Habitatrichtlijn waaraan Nederland gehouden is, aldus de milieugroepen.

Dat laatste aspect, het eventueel niet voldoen aan de Europese Habitatrichtlijn, was een de belangrijke bespreekpunten voor de rechters van de RvS.

Reductie en ontwikkeling tegelijkertijd

Volgens tegenstanders van het PAS moet volgens de Europese Habitatrichtlijn eerst de natuur aantoonbaar verbeteren, voordat er mogelijkheden ontstaan voor ontwikkelingsruimte voor agrarische bedrijven. Volgens de provincie is het PAS-systeem goed doorgerekend. Nergens zal sprake zijn van een stijgende stikstofdepositie. Door de verwachte daling van de omvang van de veehouderij worden de normen zeker gehaald. Daarom kan de combinatie van stikstofreductie ten behoeve van de natuur samengaan met ontwikkelruimte voor de landbouw zonder problemen voortgang vinden.

Toch vroeg de RvS zich tijdens de zitting openlijk af hoe het PAS zich verhoudt tot een recente Belgische uitspraak, het Orleans-arrest. In dat arrest wordt duidelijk aangegeven dat natuurmaatregelen voltooid zouden moeten zijn, voordat er weer ontwikkelingsruimte ontstaat voor – in dit geval – de Antwerpse haven. Als de RvS meegaat in de redenering van het Orleans-arrest zou dat betekenen dat in het PAS geen ontwikkelingsruimte mogelijk is voordat de beoogde stikstofreductie doelen zijn behaald.

Vergunningloze groei

Een ander punt in het PAS dat bijzondere aandacht genoot van de RvS was het feit dat niet langer natuurvergunningen nodig zijn voor activiteiten die minder dan 1 mol per hectare per jaar aan stikstofneerslag veroorzaken. De rechters vroegen zich af hoe de totale stikstofdepositie gemonitord wordt als een deel van de groei buiten het vergunningstelsel gebeurd. Of de uitleg dat alle ontwikkelingen samenkomen in het bij het PAS behorende rekeninstrument Aerius – dat alle stikstofdepositie bewaakt – de RvS voldoende heeft overtuigd, moet worden afgewacht.

Beweiden en bemesten

Een ander heikel punt op de zitting was het beweiden en bemesten. Tegenstanders van het PAS zijn het niet eens met het feit dat hiervoor een ontheffing van vergunningplicht is, ze willen dat voor het beweiden en bemesten van gronden een geldige natuurvergunning moet zijn. Daarom waren de milieugroepen in beroep gegaan bij de RvS omdat de provincie Limburg weigerde maatregelen te nemen tegen een drietal veehouders die zonder natuurvergunning hun koeien buiten lieten weiden.

Hoe zwaar de RvS dit bezwaar neemt werd niet echt duidelijk. Op de RvS-vraag of de stikstofdepositie van het beweiden en bemesten goed in beeld is antwoordde de provincie dat het hierbij gaat om een al jaren constante factor die is opgenomen in het rekensysteem Aerius.

Gang naar Europese Hof lijkt serieuze optie

De RvS wil binnen zes weken met een uitspraak komen. Maar de termijn kan zomaar een aantal keren verlengd worden in deze complex. Ook kan de RvS er voor kiezen de zaak eerst voor te leggen aan het Europese Hof van Justitie om zo duidelijkheid te krijgen over eventuele tegenstrijdigheden in het PAS met de Europese Habitatrichtlijn. In dat geval blijft de onduidelijkheid over de PAS minimaal een jaar langer bestaan. Wat die onzekerheid over de juridische status van het PAS betekent voor het verlenen van natuurvergunningen is onduidelijk.

Een van de weinige punten waar partijen het over eens waren was een gang naar Europa. Geen van de betrokkenen bij deze zaak wil dat. De enorme vertraging die dat zou opleveren en de onduidelijkheid over het PAS ziet niemand zitten. De milieugroepen zou er wel mee kunnen leven als tegelijkertijd de PAS geschorst zou worden. De verwachting dat de RvS zo ver zal gaan lijkt niet groot.

Geld besparen met de PAS lijkt mogelijk

Een van de negen zaken die in de PAS-procedure voor de RvS is gebracht is een bijzondere. Een varkenshouder uit Someren lijkt een behoorlijke kostenbesparing te hebben gerealiseerd door opnieuw een Nb-vergunning aan te vragen onder het PAS voor zijn nieuwe bedrijf. De betreffende varkenshouder had al een Nb-vergunning gekregen voor het houden van 3.000 vleesvarkens en 2.000 biggen voor het PAS werd in gevoerd. Begin 2015 werd 1.300 kilo per jaar aan stikstofdepositie toegekend. Door in augustus 2015 – net na de invoering van het PAS – opnieuw een vergunning aan te vragen voor hetzelfde aantal dieren krijgt de varkenshouder opeens ruim 2.600 kilo per jaar stikstofruimte. Dit is een gevolg van het rekenprogramma Aerius dat het PAS hanteert. Daarbij wordt automatisch ontwikkelingsruimte toebedeeld bij vergunningaanvragen. Die ruimte was er in dit geval. Het gevolg is dat de varkenshouderij veel minder hoeft te investeren in nieuw op te richten stallen om te voldoen aan de wettelijke eisen. Luchtwassers heeft het bedrijf nu opeens niet meer nodig. Volgens de provincie Noord-Brabant gaven in dit specifieke geval bedrijfseconomische reden de doorslag om de Nb-vergunning opnieuw aan te vragen.

Lees meer over het stikstofbeleid

Beheer
WP Admin