Canadese graanboeren zijn kritisch over privatiseringsdeal

Handelsbedrijf Bunge en een Saoedisch investeringsfonds kopen samen een meerderheidsbelang in de Canadian Wheat Board (CWB). CWB had van 1935 tot 2012 in Canada het monopolie op de inkoop van tarwe en gerst en werd gerund als een boerencoöperatie. Boeren volgen de deal met argusogen.

Als Bunge beweegt, beweegt de graanhandel als geheel een beetje. Het Amerikaanse agriconcern behoort met ADM, Cargill en (Louis) Dreyfus tot de zogeheten ABCD-groep van dominante graanhandelsbedrijven. Bunge realiseerde vorig jaar een omzet van $ 57,8 miljard (€ 53,8 miljard) en beschikt over een wereldwijd netwerk van graanterminals, schepen, crush-installaties en akkerbouwgrond.

Canadian Wheat Board (CWB) kan zich met deze grote handelshuizen niet meten. De waarde van de tarweoogst lag jaren tussen omgerekend € 4,5 en € 6,8 miljard. CWB was in overheidshanden vooral een doorgeefluik, met als meeste toegevoegde waarde een bundeling van aanbod. Met de verkoop van 50,1 procent van de aandelen wordt CWB nu geprivatiseerd. Van een overnamesom is geen sprake. CWB was al met schuld overladen.

De overnemende partijen, een joint-venture genaamd 3G Global Grain, beloven omgerekend € 190 miljoen te investeren; geld om een investeringsachterstand in te lopen. De bedrijven benadrukken het boerenbelang zwaar te laten wegen. De overheid houdt 49,9 procent van de aandelen in een trustfonds, ‘ten behoeve van boeren die CWB beleveren.’

Door de deal kan Bunge een gat in zijn wereldwijde graannetwerk vullen. Het is een wens die topman Soren Schroeder vorig jaar al eens uitsprak. Het Saoedische staatsfonds Sabic koopt een stuk controle over de levering van graan, nadat het opzetten van een omvangrijke teelt in Saoedi-Arabië zelf is mislukt.
Saoedi-Arabië is momenteel één van de grootste importeurs van voeding wereldwijd.

Voor Canadese boeren is het voordeel van de overname veel minder duidelijk. Nadat CWB het monopolie verloor, ging al een groot deel van het aanbod naar derde partijen. Duizenden boeren, verenigd in de alliantie Farmers of North America, probeerden in 2014 voldoende geld op te halen om CWB zelf op te kopen, maar dit mislukte. Voorzitter Jan Slomp van de National Farmers Union in deelstaat Saskatchewan vindt de transactie voor boeren een gemiste kans hun verkoopmacht te vergroten ten opzichte van de multinationals.

De Western Canadian Wheat Growers Association is dan weer kritisch positief. De Canadese markt wordt nu gedomineerd door Cargill, Glencore en Richardson International. Het CWB kan met Bunge beter een vuist maken en de concurrentie om het graan opvoeren.