‘Handel in quota kende louter winnaars’

De melkquota verdwijnen en daarmee de handel in koop- en leasemelk. Jan Aantjes bemiddelde 20 jaar lang tussen verkopers en kopers, verhuurders en huurders. Hij blikt terug.

Op 15 januari dit jaar was het voor Jan Aantjes opeens afgelopen. Op die datum werd een definitief einde gemaakt aan de handel in melkquotum. De mogelijkheid om melkrechten te leasen liep nog een maand door. Die regeling stopte op 15 februari. Jan treurt er niet om. Die twee data waren al jaren bekend en hij had zich er op voorbereid. Hij is nu met pensioen en staat vaak op het golfveld. ,,Is ook leuk om te doen.”

Aantjes was 20 jaar actief in de quotumhandel. De meeste jaren deed hij dat in dienst van Vion, daarvóór stond hij op de loonlijst van Dumeco. Zijn laatste transactie betrof 35.000 kilo leasemelk. ,,Een van de grootste melkveebedrijven van Nederland had dit laatste superheffingsjaar nog wat extra rechten nodig.”

Aantjes spreekt over een ‘fijne’ klant in Zeewolde, een melkveebedrijf dat hij de afgelopen 20 jaar heeft zien groeien van een productie van 8 ton melk naar bijna 4 miljoen kilo. Bijna elk jaar kocht dit bedrijf quotum aan en Aantjes was er vaak bij betrokken. Zo heeft hij veel melkveebedrijven zien ontwikkelen.

Begin januari van dit jaar heeft hij nog 3 ton melkquotum kunnen verkopen voor een stopper. De prijs lag net boven de leaseprijs. De kopers meldden aan Aantjes dat ze de politiek niet vertrouwden. Het zou volgens hen zo maar kunnen dat Brussel over een paar jaar besluit om de quota weer in te voeren met als referentie januari 2015. De laatste kopers dekten zich in en daar hadden ze wel een paar duizend euro voor over.

In 1994 stelde Aantjes bij Dumeco voor om ook te gaan bemiddelen in melkquotum. ‘Daar zit een mooie handel in, lucratief voor ons bedrijf, goed voor de sector,’ schreef hij in een notitie aan de directie. ‘Schoenmaker blijf bij je leest’, luidde samengevat het antwoord.

Een jaar later – een nieuwe directeur was aangetreden – mocht hij er wel mee aan de slag. Zijn eerste transactie kwam tot stand op de veeveiling in Bunnik, bij afslag en opbod. Een fotograaf van Boerderij was erbij. Hij herinnert zich de prijs nog precies: 1,20 gulden per procent vet.

In het begin was de quotumhandel erg gecompliceerd, het quotum was gebonden aan de grond. De koper moest de betreffende grond minimaal een jaar in gebruik nemen. ,,De oudere lezers weten dat daar de hand mee werd gelicht”, zegt Aantjes. ,,Uiteindelijk besloot Den Haag om de grondgebondenheid uit de regeling te halen. En terecht.”

Miljarden kilo’s melk zijn verkocht en dus ook gekocht. Aantjes herinnert zich nog een Friese boer met een quotum van 1,5 miljoen kilo die er in één keer 800.000 kilo bij kocht. De bank deed niet moeilijk. Enorme leningen werden aan de quotumkopers verstrekt.

De stoppers hadden een mooie oude dag, de kopers kregen de mogelijkheid hun bedrijf te vergroten. ,,In feite was de handel in ieders belang. Zeker ook in dat van de bemiddelaars”, geeft Aantjes eerlijk toe. In zijn geval was dat Dumeco en later Vion. Met de revenuen van zijn handel kon zijn salaris makkelijk worden betaald, en wel twee keer ook.

Hij werd een keer bij de verkoper van melkquotum op het matje geroepen. Aantjes maakte zich zorgen, had hij verkeerd gerekend? Bleek de verkoop een ton meer te hebben opgebracht dan hij te voren had ingeschat. Hij nam het bedankje graag in ontvangst, hoewel hij er weinig voor had hoeven te doen. ,,Het gebeurde in een periode dat de prijs omhoog schoot.”

Hij deed ook in leasemelk en herinnert zich dat het protest van de georganiseerde landbouw tegen het verhuren van het gehele quotum toenam. ‘Die luie sofaboeren verdienen over de rug van de boeren die het werk doen’, zo klonk het. Aantjes begreep het niet. ,,Iedereen was toch vrij om te verhuren en te huren? Je was niet verplicht om mee te doen.”

Het leasen zou de quotumprijs kunstmatig hoog houden, dat was de vrees. Dat argument bleek achteraf, toen het in 2004 verboden werd om 100% van het quotum te verhuren, onzin. ,,De prijs daalde helemaal niet.”

Aart van Cooten

‘Mijn eerste transactie in melkquotum deed 1,20 gulden per procent vet.’