Gemor over boerenmacht in waterschap

Provinciebestu­ren morrelen aan de gereser­veer­de zetels voor boeren in waterschaps­besturen. Het systeem van geborgde zetels zou niet democra­tisch zijn. Het belang van verkiezingen voor het waterschap groeit.

De waterschapsverkiezingen komen eraan. Op 18 maart vinden ze plaats, tegelijk met de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Deze gecombineerde stembusgang moet een hogere opkomst garanderen voor de stembusstrijd om de waterbestuurders.

Waterschappen hebben net als gemeenten, provincies en het Rijk een democratisch gekozen bestuur. Belangengroepen die bedrijven, boeren en natuurorganisaties vertegenwoordigen, hebben automatisch recht op zetels in het waterschapsbestuur. Dit zijn geborgde zetels.

Voor de geborgde zetels wordt niet gekozen. Deze leden worden benoemd. Elk waterschap heeft nu minimaal zeven geborgde zetels vanwege hun grote belang, voor boeren, andere bedrijven en natuur. Het boerenaandeel is meestal drie.

Over de samenstelling van het bestuur is discussie. Dat blijkt uit een analyse van de stemwijzer op internet. Deze stemhulp, 
www.kieskompas.nl, is speciaal ontwikkeld voor de waterschapsverkiezingen. Waterschap Vallei en Veluwe overweegt zelfs een bestuur dat volledig uit benoemde deskundigen bestaat, zelfs al is er dan minder democratische controle.

Het aantal zetels voor belangengroepen die bedrijven, boeren en natuurorganisaties vertegenwoordigen, moet worden verminderd. Dat besloot op de valreep van de verkiezingen de Provinciale Staten van Zeeland. Provinciale Staten bepalen het aantal geborgde zetels. Een meerderheid van de Zeeuwse Statenleden vindt ze ‘democratische ondingen’ en wil er het liefst helemaal vanaf. Boeren en het bedrijfsleven moeten de komende waterschapsverkiezingen alvast twee van de negen geborgde zetels in het bestuur van het Waterschap Scheldestromen opgeven.

Het Zeeuwse besluit staat niet op zichzelf. Onderzoeksinstituut Coelo in Groningen constateert dat door meer Provinciale Staten gekeken wordt naar de samenstelling van de waterschapsbesturen. De vraag is of het aantal zetels – zeker het aantal geborgde zetels – gelijk moet blijven. De indruk bestaat dat boeren nu te veel zetels hebben. Ze betalen maar een klein deel, maar zouden wel veel zetels hebben in het waterschapsbestuur.

De boeren voelen alom de invloed van het waterschap op hun omgeving. Half januari wilde Waterschap Zuiderzeeland boeren in het gebied Noordwest-Schokland niet langer beschermen tegen wateroverlast. Eventuele waterschade aan gewassen zou niet opwegen tegen de kosten. Provincie Flevoland moet nog een besluit nemen over het voorstel.

Strengere controle

Om schoon oppervlaktewater te garanderen, worden boeren strenger gecontroleerd op het verspreiden van meststoffen. De vraag of de kiezer vindt dat die controle strenger moet worden, is een belangrijk verkiezingsitem bij diverse waterschappen. Ook het beknotten van de landbouw om de waterkwaliteit te verbeteren, is een prominent thema in de waterschapsverkiezingen.

Waterbeheer in stad versus landbouwgebieden is tevens een belangrijk verkiezingsonderwerp, net als het onder water zetten van landbouwgrond om steden droog te houden bij dreigende overstroming. Ook het opwekken van energie met watermolens is een item. Voor waterschappen in de kustgebieden is verzilting een aandachtspunt. Kosten voor ­extra bemaling van landbouwgrond moeten boeren zelf betalen. Ook de onteigening van landbouwgrond voor water­berging is een verkiezingsonderwerp bij diverse waterschappen.

Volgens

de wet moeten waterschappen zich bezighouden met aanleg en onderhoud van dijken, waterbeheer en zuiveren van afvalwater. Daarvoor is jaarlijks € 2,5 miljard nodig. Sinds 2000 is een lastenverschuiving gaande, zo blijkt uit onderzoek van Coelo. Boeren betalen de afgelopen jaren € 65 miljoen minder aan waterschapslasten, de lasten voor burgers stegen daarentegen met € 650 miljoen.

Boeren betalen minder voor 
het waterschap