Oekraiënse landbouwminister Oleksiy Pavlenko. Foto: Reuters AlgemeenAchtergrond

‘Dit verdrag mogen jullie ons niet afnemen’

Na 2 onrustige jaren klimt de Oekraïense economie langzaam en voorzichtig uit een dal. De landbouw trekt de kar. Minister Oleksiy Pavlenko hoopt dat Nederland het associatieverdrag met Oekraïne geen onrecht aan doet: “Vanwege de ramp met vlucht MH17 hebben jullie die verplichting.”

Oleksiy Pavlenko zit aan de grote, ovale tafel in de Oekraïense ambassade in Den Haag. Kleine zweetdruppeltjes zijn op zijn voorhoofd verschenen. De minister van Agrarische Zaken sjeest van afspraak naar afspraak, en schuift na dit gesprek nog aan bij een diner met premier Mark Rutte. “Ik heb zelfs nog geen tijd gehad voor jullie vla”, lacht Pavlenko, die eerder dit jaar in Boerderij de liefde verklaarde aan aardbei-vanille-vla.

Bedreiging heffingsvrije handel

Op de Oekraïens-Nederlandse agenda staan 2 zaken. De staat van de Oekraïense landbouwsector én het Nederlandse referendum over het associatieverdrag; een mogelijke bedreiging voor de heffingsvrije handel die Oekraïne op dit moment al hanteert voor enkele landbouwproducten.

Het referendum is begin april en is georganiseerd door actiecomité Geenpeil, met als aanvoerders journalist Jan Roos en de activistische filosoof Thierry Baudet. De associatieovereenkomst is door 27 parlementen in de Europese Unie geratificeerd; alleen Nederland – bij toeval komend half jaar ook voorzitter van de EU-landen – moet dit nog doen. Politiek Den Haag is wel akkoord, maar is nu gedwongen pas na het raadgevend referendum een handtekening te zetten. Eerst afwachten wat het volk vindt.

In Oekraïne vinden ze het onvoorstelbaar dat dit referendum plaatsvindt, Pavlenko voorop: “Hier is gewoon sprake van pro-Russische propaganda.”

Waarom denkt u dat?

“Rusland ziet dit politieke en economische verdrag en bemoeit zich ermee. Denkt u eens ‘out of the box’. Wat moeten deze mensen (doelend op Roos en Baudet, red.) met dit referendum? Wat zijn hun beweegredenen om dit op te zetten, terwijl ze normaal gesproken niks van Oekraïne weten?”

Roos en Baudet zijn marionetten van Rusland?

“De vraag stellen is hem beantwoorden.”

Heeft u bewijs?

“Dit is propaganda.”

Volgens Pavlenko is het zelfs een verplichting van het Nederlandse volk om vóór een handelsverdrag met Oekraïne te stemmen: “Een tegenstem kan ik niet begrijpen. Na de ramp met vlucht MH17 hebben wij alle medewerking aan jullie verleend. En jullie in Nederland steunden ons bij de revolutie 2 jaar terug in Kiev, waar we samen vochten voor Europese waarden voor Oekraïne. Uiteindelijk zijn 9000 mensen in ons land voor Europa gestorven. Dit verdrag mogen jullie ons niet afnemen.”

Pavlenko, die zelf in Nederland studeerde aan de Nyenrode Business University, werkt daarom aan een charmeoffensief. “Ik wil jullie informeren. Daarom zijn we hier. We praten met zakenmensen, met Kamerleden, met senatoren. We laten zien wat er nu in Oekraïne gebeurt, welk potentieel we hebben. De Oekraïense markt is enorm.”

Oogst nabij Donetsk in het door strijdgeweld getroffen oosten van Oekraïne. Foto: ANP

Oogst nabij Donetsk in het door strijdgeweld getroffen oosten van Oekraïne. Foto: ANP

Landbouw 20% van totale economie

De minister van Landbouw begint met een lofzang over de Oekraïense agrarische sector. Deze is flink op stoom geraakt. “In 2015 zal 37% van onze totale export door landbouwproducten komen. Landbouw is inmiddels 20% van onze totale economie. We zijn delen land kwijtgeraakt aan Rusland en terroristen (de separatisten in Oost-Oekraïne, red.), maar boeken toch records in de akkerbouw.” Volgens Pavlenko doet Oekraïne inmiddels landbouwzaken met 190 landen. Het vrijhandelsverdrag moet de Oekraïense economie met 2% doen stijgen in 2016.

Dierenwelzijn van ondergeschikt belang

Toch zijn er ook politieke noten te kraken. Begin dit jaar nog liet Pavlenko zich enigszins laagdunkend uit over dierenwelzijn. Een aspect waar Europese boeren wél mee te maken hebben en dus ook geld in moeten investeren. Maar ook nu geeft Pavlenko aan dat dierenwelzijn van ondergeschikt belang is voor de Oekraïense productie – zelfs nu diverse Europese ministers hebben aangegeven dat ook Oekraïne zich aan deze regels moet houden. “Ik ben nu 11 maanden aan de macht met dit kabinet. Wij kunnen niet alles in één jaar bewerkstelligen”, is een soortgelijk excuus als Pavlenko eerder dit jaar al in Kiev presenteerde. “Wij voeren de dialoog hierover, ook met de Nederlandse regering. Het heeft tijd nodig.”

Destabilisering van Nederlandse pluimveemarkt

Angst voor destabilisering van bijvoorbeeld de Nederlandse pluimveemarkt met de toegang van vleeskuikenbedrijf MHP, met een jaarlijkse productie die overeenkomt met de helft van de totale Nederlandse productie, slaat Pavlenko in de wind. “Er zijn quota, daar zullen we ons aan houden.”

Zuivel exporteren

Toch wil Pavlenko wel kwijt dat hij, na de eieren en de kip, komend jaar ook Oekraïense melk- en kaasproducten naar Europa wil exporteren. “We hebben onze kwaliteit gepresenteerd aan de Europese Commissie, en zij zien het potentieel.” Producten die hoe dan ook heffingsvrij naar de Europese Unie mogen, want voor de landbouwsector zijn de invoerrechten afgelopen jaar al opgeheven. Pavlenko hoopt dat de export naar de EU het verlies van de Russische markt kan compenseren, waar liefst 90% van de Oekraïense zuivel heen ging.

Exportverliezen opvullen

De relatie tussen Oekraïne en Rusland heeft in 2015 weer een nieuw dieptepunt bereikt. Een voedselembargo en geen heffingsvrije handel; de wederzijdse verliezen worden alleen maar groter. De Oekraïense landbouwexport naar Rusland nam in de eerste 10 maanden van 2015 al met 73% af. Daarmee is het Russische aandeel in de Oekraïense agri-uitvoer nog maar 2,2%. Toekomstige verliezen door het embargo worden door Pavlenko geschat op zo’n €600 miljoen per jaar.

Oekraïne hoopt een deel van de exportverliezen, door dat stukgelopen huwelijk, op te vullen met uitvoer naar landen die eveneens in onmin leven met Moskou, zoals Turkije. Pavlenko: “Wij kunnen garant staan voor de voedselveiligheid van Turkije, bijvoorbeeld door aanvoer van graan, maïs en zonnebloemolie te verdubbelen of zelfs verdrievoudigen.”

Boeren Oost-Oekraïne in problemen

Bijna driekwart miljoen Oekraïners in de bezette gebieden in Donetsk en Loegansk kampen met voedselproblemen. Het merendeel van hen betreft boerenfamilies. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de Voedsel- en landbouworganisatie FAO, van de Verenigde Naties. De FAO wil de voedselhulp opschalen (de bevolking heeft een groot tekort aan onder meer brood, vetten, boter en olie) en zo’n 230.000 boerenfamilies bijstaan met zaad, veevoer en machinerie. Of dat daadwerkelijk lukt, is maar zeer de vraag. De rebellen in Oost-Oekraïne staan zeer beperkt westerse hulpverlening toe. Bovendien is de vruchtbare zwarte grond bezaaid met mijnen; een gevaar voor boer én vee.

Beheer
WP Admin