Bijna overal is wel een sloopregeling

Een luxe villa bouwen op de plek van een oude kippenschuur. Meerdere wooneenheden neerzetten op een voormalig agrarisch erf. In de buurt asbest saneren en hiervoor een tweede bedrijfswoning bouwen. Dit zijn enkele voorbeelden van verbeteringen van de ruimtelijke kwaliteit op het platteland die gerealiseerd kunnen worden met de ruimte-voor-ruimteregeling (rvr-regeling).

Sanering intensieve veehouderij

Agrarische gebouwen slopen die het landschap ontsieren, was vijftien jaar geleden bij de invoering van de rvr-regeling populair. In tien jaar tijd gingen miljoenen vierkante meters stal tegen de vlakte. In ruil daarvoor kreeg de eigenaar een of meer woningbouwlocaties toegewezen. Met de opbrengst daarvan kon hij ruimschoots de sloopkosten betalen en bleef een mooi bedrag over. Zo saneerde de kooplustige burger de intensieve veehouderij.

Kopers melden zich weer

De sloopregeling, ook vaak ‘rood-voor-rood’ genoemd, is oorspronkelijk ontworpen voor de reconstructiegebieden in Gelderland, Noord-Brabant, Overijssel, Utrecht en Limburg. De rvr-regeling was een succes. Andere provincies voerden nadien een soortgelijke regeling in.

Sinds de economische crisis, daalde de animo om gebouwen te slopen in ruil voor een bouwlocatie. Nu de woningmarkt weer aantrekt, merken betrokkenen dat de belangstelling voor een riante woonlocatie op het platteland voorzichtig toeneemt. Dat is hoognodig, want het landelijk gebied verrommelt snel, zeggen onderzoekers.

Beweeg uw muis over de kaart voor meer informatie over het beleid per provincie.


In de meeste provincies is er beleid voor het slopen van oude agrarische gebouwen in het buitengebied. Het zijn vooral de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de sloopregeling.

Vrees voor leegstand op platteland

Volgens een berekening van Alterra stoppen tot 2030 naar verwachting 16.000 tot 24.000 agrarische bedrijven in Nederland, waardoor er 24 miljoen vierkante meter aan bedrijfsgebouwen vrijkomt en 8 miljoen vierkante meter gebouw met woonfunctie. Gevreesd wordt voor een enorme leegstand op het platteland. Ook al zal een deel van de gebouwen een nieuwe functie krijgen, dan nog verwachten de onderzoekers dat de helft van de gebouwen leeg blijft staan. Wat te doen met die leegstaande schuren? De sloopregeling kan uitkomst bieden.

Flevoland is uitzondering

Op Flevoland na is er in elke provincie wel een soort rvr-regeling die toegepast kan worden om landschap­ontsierende gebouwen te slopen of een nieuwe bestemming te geven. Dit blijkt na een rondgang langs de provincies.

De belangstelling voor de sloopregeling neemt toe, zeggen deskundigen, waaronder Herbert Oldehinkel, landschapsspecialist van Buro Stad en Land. Dit adviesbureau, gericht op inrichtingsplannen voor het buitengebied, is betrokken bij ruim twintig projecten in het kader van ruimte-voor-ruimte.

De sloopregeling is ontworpen voor de reconstructiegebieden in Gelderland, Noord-Brabant, Overijssel, Utrecht en Limburg.

‘Rekensom met toeters en bellen’

Oldehinkel: “Gemeenten zijn ook meer bereid om mee te denken. Voorheen werd er altijd strak op de vierkante meter te slopen gebouwen gekeken. Er zat een hele rekensom achter met allemaal toeters en bellen. Tegenwoordig kijken gemeenten meer wat de sloop qua ruimtelijke kwaliteit oplevert.”

Gemeenten meer bereid mee te denken

Jouke Havinga, voorzitter van de sectie Agrarisch Vastgoed van VBO Makelaar, ziet ook dat gemeenten meer bereid zijn mee te denken over een oplossing voor oude, vervallen agrarische gebouwen. De leegstand op het platteland is volgens hem niet alleen een probleem voor de boer, maar voor iedereen. Hij vindt het daarom meer dan logisch dat gemeenteambtenaren samen met de boer zoeken naar oplossingen om verval tegen te gaan.

Vraag advies, want een sloopregeling is maatwerk. Beweeg over de iconen om meer tips te lezen.

‘Boer wakker schudden’

De rvr-regeling wordt weer meer van stal gehaald, maar volgens sommigen wordt het probleem van vrijkomende agrarische gebouwen onvoldoende erkend. Anet van den Berk, makelaar van Van den Berk & Kerkhof Makelaars en Taxateurs, had onlangs een brainstormsessie op het provinciehuis in Den Bosch met ambtenaren en erfbetreders. “De meeste boeren zijn niet of nauwelijks bezig met wat ze gaan doen met de vrijkomende agrarische gebouwen als ze gaan stoppen. Ze moeten nu al vijf tot tien jaar vooruitkijken. We moeten boeren wakker schudden. Wat als je pensioen een hoop stenen is, waarmee je niets kunt en die je niet verkocht krijgt”, waarschuwt Van den Berk.

Herbestemmen

Herbestemmen van agrarische gebouwen is volgens Van den Berk een optie, maar lang niet alle gemeenten werken hieraan mee. “Een recreatieve functie toekennen aan een voormalige schuur kan, maar we zijn wel een keer klaar met al die bed & breakfasts”, vindt de makelaar.

Voormalig pluimveehouder William Derksen (rechts) laat al zijn schuren slopen. Dat is bijna 6.400 vierkante meter. Hij laat zich adviseren door Herbert Oldehinkel, landschapsspecialist van Buro Stad en Land.

Proces versoepeld

Bij de rvr-regeling draait het om het toegewezen bouwblok voor een nieuwe woning. Met de opbrengst daarvan moeten de sloop en kosten als een vergunningaanvraag worden betaald. Voorheen waren de procedures ingewikkeld en kostte het veel tijd, vaak jaren. Nu veel gemeenten eigen beleid hebben gemaakt, binnen de door de provincies vastgestelde kaders, zijn die procedures aanzienlijk korter en eenvoudiger. Oldehinkel: “Ik ken gevallen waar binnen een halfjaar na de start van de aanvraag een bestemmingsplanwijziging ter inzage ligt. Binnen een jaar kon de aanvrager aan de slag.”