‘Zó koud, naar bed met een koedek erbij op’

Heel even was het begin deze maand winter in Nederland. Het vroor en er viel wat sneeuw die na een paar dagen alweer weg was. Dat in tegenstelling tot de winter van 1963. Die staat te boek als de winterste winter sinds het KNMI metingen doet. Maanden achtereen bleef de temperatuur onder nul, het IJsselmeer vroor dicht en er was die historische Elfstedentocht waarbij slechts 1% van deelnemers over de finish kwam. Begin januari leek de dooi in te zetten maar die zette niet door. In plaats daarvan begon het te sneeuwen en niet zo’n beetje ook. Metershoge sneeuwduinen hinderden mens en dier. En wederom ging het vriezen.
Artikel gaat verder onder de foto‘s.

Condens in de stallen

Anton Bakker (77) in Ten Boer herinnert het zich nog wel. Hij woonde destijds in Barneveld, de koeien stonden in een Hollandse stal. “Het was daarbinnen erg benauwd, ventilatie was er nauwelijks. Als mijn vader dan ’s ochtends de staldeuren opendeed, was het net of er brand was. Dan condenseerde al die warme stallucht tot grote wolken.”

Watervoorziening

Verder waren er wat praktische dingetjes, zoals het vee aan het drinken houden. “We hadden al wel zelfdrinkers maar het water bevroor voortdurend. Vooral in de varkens- en kippenhokken, daar vroor het binnen net zo hard als buiten.”

Toen het begon te sneeuwen, was dat voor de kippen een geluk bij een ongeluk. “De sneeuw hoopte zich aan één kant van het hok helemaal op en isoleerde de boel zo een beetje. De kippen bevroren in elk geval niet.”

De waterleiding bevroor wel een keer. “Terwijl die toch een meter onder de grond lag, kun je nagaan.” Een loodgieter loste het op door er ‘ontzettend veel stroom’ doorheen te jagen.
Artikel gaat verder onder de foto.

Een toertocht van 130 kilometer voor auto’s over het IJsselmeer. Hier bij Stavoren op 20 februari 1963. – Foto: ANP

Melkrijder

Dan was er nog de melkrijder die ’s ochtends met de trekker en een platte wagen de bussen bij de boeren op kwam halen. “Omdat het in de stal niet vroor, bleef de melk daar vloeibaar. Maar tijdens de rit naar de melkfabriek stonden de bussen op die platte wagen. Bij de melkfabriek aangekomen, was de inhoud bevroren.”

Stoken in de keuken

In huis hielden zijn ouders het redelijk warm. “In de keuken werd gestookt, we hadden hout genoeg.” Verder was het behelpen. Bij het naar bed gaan legde zijn moeder koedekken bovenop de dekens voor extra warmte. “En jezelf wassen? Je deed wat met een teiltje in de keuken. Dat is nu ondenkbaar natuurlijk.”

Ondanks het ongemak is de koudste winter van Nederland hem niet bijgebleven als een horrorwinter. “Ik was nog jong, begin 20. Mijn vader had de zorgen, wij hadden er ook wel plezier van.”