‘Drang naar vernieuwing en vooruitgang’

Boeren hebben altijd een drang gehad naar vernieuwing. Angst om overbodig te worden, hield ze niet tegen.

Binnenkort is het 100 jaar geleden dat het eerste nummer van Boerderij verscheen. 100 jaar! Dat was aanleiding eens in de archieven te duiken. Waar schreef Boerderij in het begin zoal over?

Prangende lezersvragen

Onder meer over kunstmest. Lezers stelden er veel vragen over. Hoeveel moest je gebruiken van het wonderspul? De antwoorden kwamen van rijkslandbouwleraren die enorme hoeveelheden adviseerden. Wat te denken van een ­najaarsgift per hectare (!) van 1.000 kilo kluitkalk en in het voorjaar 1.000 kilo kainiet plus nog eens 700 kilo superfosfaat. Dat kainiet moest ik even opzoeken. Dat blijken kalizouten. Andere prangende lezersvragen betroffen het voeren van varkens. Met hoeveel karnemelk en gerstemeel kreeg je het vetste spek?

Vallen en opstaan

Rondsnuffelen in archieven is een fascinerende tijdreis. Wat vooral opvalt, is de drang naar vernieuwing en vooruitgang. Het ging best goed, maar kon het beter? Nu vinden we ingekuild gras heel gewoon, maar ooit was het een noviteit. En het ging niet meteen goed. Met het leksap van de eerste probeersels kon je de brandnetels doodspuiten. Het was vallen en opstaan, uitproberen en opnieuw beginnen. Net zo lang tot het werkte, net zo lang tot de koeien het vraten en niet onderuit gingen met de melkgift.

De eerste melkmachines

De melkmachine, ook zoiets. De eerste versies waren behelpen, toch gingen boeren ermee aan de slag. Men hing melkketels onder de koe, haalde ze los, goot de melk door een zeef in de melkbus die vervolgens met een karretje aan de weg gezet moest worden voor de melkrijder. Terugkijkend denk ik: wat een gedoe! Maar zo denken, kan alleen als je weet dat de systemen van toen allang weer zijn vervangen door betere. In die tijd waren ze echter nieuw en het neusje van de zalm.

Over 100 jaar

Dat zet me aan het denken. Als iemand over 100 jaar gaat grasduinen in Boerderij van nu, zal hij of zij dan ook zo verbaasd zijn? Zo van: kijk eens, ze hadden toen nog koeien van vlees en bloed! Misschien is dat over 100 jaar wel achterhaald en is er een machine waar aan de voorkant gras in gaat en aan de achterkant melk uit komt. Aardappelen? Uit de 3D-printer. Varkensvlees? Uit het laboratorium.

De boerenrol in de toekomst

Wordt met al die vernieuwing de boer in de toekomst overbodig? Dat vroeg men zich 100 jaar geleden ook af. Die vrees bleek geen reden om niet het pad der vernieuwing in te slaan.

Nu weten we dat boeren niet overbodig zijn geworden, en toch vragen wij ons weer af: blijft dat zo? Wat zal straks de boerenrol zijn als de invloed van internet en hightech verder toeneemt? Geen idee. Ik citeer maar even Steve Jobs, de in 2011 overleden baas van computerbedrijf Apple. Hij zei: “Je kunt je geen voorstelling maken van wat er nog niet is.” We zullen zien. Over 100 jaar weten ze meer.