‘Zorg bodem ligt niet alleen bij de boer’

Behoud van bodemvruchtbaarheid is niet alleen de verantwoordelijkheid van de boer, maar van de hele maatschappij. Dat zei Sjef Staps van het Louis Bolk Instituut op het Boerderij-congres Grond om te boeren dat dinsdag in Arnhem werd gehouden.

De bodemvruchtbaarheid staat onder druk door verschillende invloedssferen. Onder de directe invloedssfeer van de boer vallen het gebruik van zware machines, de intensiteit van het bouwplan en het tijdstip van oogsten. Later oogsten vergroot het risico op slechte weersomstandigheden tijdens de oogst en de daarmee samenhangende negatieve invloed op de bodemstructuur.

Invloed van de teler

De achteruitgang van de bodemvruchtbaarheid valt deels ook buiten de invloedsfeer van de teler. Bodemdaling en inklinken van de grond zijn processen war telers geen directe invloed op hebben evenals klimaatverandering, grotere neerslaghoeveelheden en zachtere winters.

Ook hoge grondprijzen – zowel voor kopen als liberale pacht – dwingen telers tot intensiever gebruik van de grond. Daar komt de prijsdruk vanuit de keten nog een keer overheen. Volgens Staps is de verhouding tussen grondprijs en de netto toegevoegde waarde de laatste 40 jaar steeds verder uit balans geraakt.

Ook verantwoordelijkheid van maatschappij

De zorg voor de bodem ligt nu eenzijdig bij de boer. Deze moet in de visie van Staps van de omgeving wel de mogelijkheid krijgen om ook op lange termijn de bodemvruchtbaarheid in stand te houden. Dat vraagt niet alleen inspanningen van de teler, maar ook inspanning van de hele voedselketen en de maatschappij. Aaldrik Venhuizen van Agrifirm Plant ging in op de praktische mogelijkheden die een teler heeft om de bodemvruchtbaarheid op peil te houden of te verbeteren.

Gezonde bodem

Met het Dutch Farming concept werkt Agrifirm aan een toekomstbestendige landbouw en voedselproductie. Een onderdeel daarvan is een gezonde weerbare bodem. Verbeteren van bodemvruchtbaarheid is een kwestie van lange termijn. Venhuizen waarschuwt er dan ook voor om voorzichtig te zijn met conclusies op basis van kortdurend onderzoek. Een langjarig onderzoek op PPO proefbedrijf Vredepeel naar het effect van organische stof op de gewasopbrengsten laat zien dat pas na een jaar of tien opbrengsteffecten te zien zijn. Een teler die investeert in organische stof doet dat vooral voor de lange termijn.

Resultaten over 5 jaar

Ander onderzoek naar het effect van verschillende bodemverbeteraars laat na 5 jaar nog geen meerwaarde zien van deze middelen op de bodemkwaliteit. Venhuizen vraagt zich echter hardop af of een periode van 5 jaar wel lang genoeg is om effecten op de bodemkwaliteit betrouwbaar te kunnen bepalen.