‘Waarom zo mikken op teelt van soja?’

De overheid kan zich beter richten op kennisontwikkeling van gewassen waarin we wereldkampioen zijn, dan op de marginale soja.

Recentelijk is een zogenoemde Green Deal gesloten om de teelt van soja te bevorderen als stimulans voor de teeltoptimalisatie en veredeling van soja. Het doel is om in enkele jaren 10.000 hectare soja te gaan telen. Een nadere analyse leert dat nog een zeer lange weg is te gaan.

Uit cijfers van het CBS bleek dat in 2016 het areaal soja slechts 140 hectare bedraagt. Dit is een teruggang ten opzichte van de 190 hectare in 2015. Dit is niet verwonderlijk. Het saldo van soja grenst aan het saldo van zomertarwe, waarbij de sojateelt veel meer risico’s met zich meebrengt dan de teelt van zomertarwe.

Wat hebben de convenantpartners dan met zo’n deal voor ogen? Het zou duurzame soja moeten zijn, waarbij voldaan wordt aan internationaal opgestelde duurzaamheidscriteria.

Even rekenen aan soja

Even een rekensom. De opbrengst van soja bedraag 3,5 ton per hectare. Bij 140 hectare is dat een totale productie van ongeveer 500 ton. Volgens Wageningen University & Research consumeert de veestapel in Nederland ongeveer 2,1 miljoen ton sojaproducten per jaar. De in Nederland geproduceerde soja bedraagt dan slecht 0,02% van het totale verbruik. Een te verwaarlozen hoeveelheid dus. De doelstelling van de Green Deal bedraagt 10.000 hectare soja. Bij gelijkblijvende productie zou dat 1,6% van het totale verbruik zijn. Nog steeds een druppel op een gloeiende plaat.

Het is dan ook zeer bijzonder dat de noordelijke provincies subsidie in de ontwikkeling van de sojateelt stoppen. Wanneer soja enigszins voet aan de grond zou kunnen krijgen, is dat in Zuid-Nederland, waar de temperatuur meestal iets hoger is dan in het noorden van het land.

Is duurzame sojateelt in Nederland geen window dressing?

Dat de Nederlandse soja duurzaam wordt geteeld, is een lovenswaardig initiatief. Is dit echter geen window dressing, een mooi verhaal voor de buitenwereld, en draagt het in werkelijkheid nauwelijks bij aan een echte duurzame landbouw? Als extraatje wordt nog genoemd dat de in Nederland geteelde soja mogelijk gebruikt gaat worden voor menselijke consumptie. Een bijzonder argument, immers, ook dan blijft het goedkopere aanbod van soja bestaan.

Meeste soja komt uit Noord- en Zuid-Amerika

Het meeste soja wordt geïmporteerd vanuit Noord- en Zuid-Amerika. Daar is de teelt verder ontwikkeld. Bovendien maken ze daar op grote schaal gebruik van de nieuwste sojavariëteiten waarbij zodanige resistenties en hoogproductieve genen zijn ingebouwd dat de productie in Nederland daar voorlopig niet, en wellicht nooit, tegenop kan.

Lange weg te gaan voor soja in Nederland

Het telen van soja in Nederland heeft dan ook een zeer lange weg te gaan. Beter zou het zijn als de overheid zich richt op beter haalbare alternatieven om de teelt van eiwitgewassen te stimuleren. Nog beter is het om dit aan de markt over te laten, zonder overheidsbemoeienis. In het verleden is het al vaker geprobeerd om de teelt van eiwitgewassen te stimuleren. Echter zonder resultaat. Onze gronden zijn simpelweg te duur voor de productie van dit soort gewassen, bestemd voor veevoer. Het perspectief op rendement is dan ook zeer laag.

Kunnen we ons niet beter richten op de succesvolle gewassen?

Overheid en andere spelers kunnen zich beter richten op de taak waarvoor ze in het leven zijn geroepen: het stimuleren van kennisontwikkeling van de gewassen waarin we wereldkampioen zijn (pootaardappel, uien, enzovoorts) en hiervoor budget en mogelijkheden beschikbaar stellen.