Slechte partijen ui en aardappel veelal weggewerkt

Akkerbouwend Nederland hield zijn hart vast na het inschuren van aardappelen en uien, want de oogst was nat en het droogproces werd gehinderd door hoge buitentemperaturen. Dat kostte enerzijds energie en anderzijds product door indroging. Maar het levert zeker ook wat op, zo blijkt uit de actuele waarnemingen van Paul Hooijman, manager akkerbouw bij adviesbureau Delphy (voorheen DLV Plant).

“De kwaliteit valt mij heel erg mee”, zegt hij. Daar is Hooijman zelf ook best opgelucht over. “We zagen meer probleempartijen dan normaal. In aardappelen veel rot, in uien veel watervellen. Een hogere bewaartemperatuur en meer ventileren was het devies. De meeste probleempartijen zijn nu wel weggewerkt, dus wat er nog in bewaring ligt is doorgaans wel goed. En drogend bewaren gaat ook weer prima.”

Uien

Veel uien waren maar moeilijk droog te krijgen. Ze waren op het laatst nog flink gegroeid en zogen de neerslag op die in het najaar veelvuldig viel. De oogst werd gedwarsboomd door het natte weer. Hierdoor stonden de uien volledig afgestorven op het veld of ze lagen langer dan wenselijk is in het zwad.

Het gevolg: watervellen en schimmelaantastingen. Een koprotjaar werd het niet, maar desalniettemin werden veel telers geconfronteerd met hoge tarra-percentages. Uien die erg goed in de huid zitten konden het vocht moeilijk kwijt en bij uien die minder goed in de huid zitten dreigde kaalheid, door het opstoken in de schuur.

Het mooie prijsniveau, gelijk al met zo’n 12 euro per 100 kilo afland en oplopend, maakt overigens veel goed. Dat is te danken aan de vloeiende exportstromen van dit seizoen. De eerste helft verliep zeer positief. Bij de tweede helft worden vraagtekens geplaatst door kenners. Nieuwe markten moeten worden aangeboord.

Hooijman noemt de kwaliteit van nu ‘redelijk tot goed’. “Het is een tikkie minder dan we het liefst zien, maar zo is er elk jaar eigenlijk wel wat. We zien veel goede uien, maar ook wat partijen waarvoor extra aandacht nodig is. Van echte kwaliteitsproblemen is doorgaans amper sprake, de slechte partijen zijn weggewerkt.”

Uienhandel

Uienhandelaar Piet van Liere, van uienbedrijf Gebroeders van Liere, noemt de handel in uien rustig. De eerste helft van het afzetseizoen was zo druk dat er soms ’s nachts werd doorgewerkt. Ook in januari liep het, met het einde de Senegalese import voor de boeg, nog mooi door. Maar begin deze maand sloot Senegal, de belangrijkste Afrikaanse afnemer, de deur om aan de eigen oogst te beginnen. En Brazilië heeft de uien van buurland Argentinië ontdekt.

Van Liere vindt het spannend welke kant het nu opgaat. Een groot deel van de handel dreigt weg te vallen. Welke bestemmingen komen daarvoor in de plaats?

Brazilië heeft zijns inziens de touwtjes in handen. “Brazilië, waar afnemers betalen voor een grove kwaliteitsui, heeft dit seizoen gezorgd voor een goed prijsniveau. Dat scheelt zo 4 cent per kilo”, schetst Van Liere. Dat hebben telers ook gemerkt; de een kreeg vanwege die kwaliteitseis meer betaald dan de ander. “Vorig jaar was het veel makkelijker om aan die kwaliteit te voldoen. Dit seizoen is maar 20% van de uien geschikt voor Brazilië. Aan veel uien mankeert echter wel wat; de kleur is niet mooi of er zijn interne problemen. Komt allemaal door de regen in het najaar.”

Als Brazilië, waar nog mondjesmaat uien naartoe gaan, afhaakt, dan wordt Europa de voornaamste doelgroep voor Nederlandse uien. “Duitsland is aan de markt. Daar kunnen de minder grove kwaliteitsuien naartoe. Oost-Europa vraagt ook wel uien, maar die kunnen onze huidige prijs niet betalen. Dus als Brazilië afhaakt en we 4 cent terugvallen, kan die markt ook weer worden bediend.”

De uien kwijt raken is geen probleem, denkt Van Liere. “De export loopt in de pas met de productie en voorraden. Ik voorzie daarin geen problemen. In mijn optiek is er wereldwijd veel behoefte aan uien. Maar op welk prijsniveau blijft de vraag.”

Aardappelen

Consumptieaardappelen lijken nu goed in de schuur te zitten, maar Hooijman schat dat in zeker de helft van de partijen in enige mate rot voorkwam. Bij een hoog percentage rot, wat slechts een klein deel van de oogst betreft, is snelle afzet (binnen enkele weken) noodzakelijk. Andere partijen hadden een hogere bewaartemperatuur en meer ventilatie-uren nodig; bijvoorbeeld 6 uur per dag in plaats van een half uur. Dat leidt er toe dat rotte aardappelen zijn ingedroogd. Gezonde trouwens ook een beetje. Door de hoge temperatuur wordt de aardappel actiever en verliest hij meer vocht en dus kilo’s. Kiemen wordt met remmende middelen prima onderdrukt.

Aandacht nodig

“Neemt niet weg dat er nog steeds boxen zijn die extra aandacht en controle nodig hebben”, waarschuwt Hooijman. “Even gaan kijken, voelen, de atmosfeer proeven van zo’n bewaarcel. Dat geldt voor zowel aardappelen als uien. Daar zit ‘m de kneep van het vakmanschap.”

Bewaren is meer dan de computer instellen, benadrukt Hooijman. “Je kunt in september wel een richtlijn maken voor de bewaarstrategie, maar je moet toch altijd inspelen op de omstandigheden.”

De laatste maand klinkt regelmatig het advies om het aantal draaienuren in de uien terug te schroeven. Dat kan echter alleen als de partij rustig is. “Als de relatieve luchtvochtigheid (rv) gelijk weer oploopt, dan is er nog teveel vocht. Dat is bewaren: een spelletje tussen relatieve luchtvochtigheid en ventilatie. Het is vakmanschap.”