1% meeropbrengst precisielandbouw

Akkerbouwer Jacob van den Borne in Reusel (Noord-Brabant) is in Nederland een van de voorlopers op het gebied van precisielandbouw. Van den Borne heeft samen met zijn broer Jan (34) een akkerbouwbedrijf van bijna 500 hectare op zandgrond. Het bouwplan bestaat voor bijna 100% uit aardappelen op pachtgrond en huurland, met daarnaast een klein beetje suikerbieten en mais. In 2006 namen Jacob en Jan het bedrijf over van vader Louis, en begonnen ze te experimenten met precisielandbouw.

Hoeveel meeropbrengst levert precisielandbouw op?
“Gemiddeld genomen zo’n 1% per jaar. Dit jaar gaat dat echter niet op. De helft van onze aardappelen is afgelopen seizoen verzopen door de overvloedige regen in juni, een paar weken later gevolgd door schade van de ijsstorm. Een fikse schadepost.”

Jacob van den Borne runt samen met zijn broer Jan een 500 hectare aardappelbedrijf in Reusel. – Foto: Bert Jansen

1% meer opbrengst per jaar door precisielandbouw. Zomaar een inschatting?
“Nee, zeer zeker niet. Sinds 2010 leg ik proefvelden aan op eigen kosten, met een nulreferentieperceel waarop ik geen precisielandbouw toepas. Je moet referentieplots hebben, waarop je sensortechnieken en opbrengsten kunt ijken. Meeropbrengsten kunnen net zo goed aan weersinvloeden of nieuwe rassen liggen. Zonder referentieplots is niks zinnigs te zeggen over of bepaalde technieken wel of geen effect hebben.”

Wat was destijds de aanleiding om met precisielandbouw te starten?
“In 2010 was de bedrijfsomvang circa 400 hectare aardappelen. Veel groter hoefde het van ons niet. Qua opbrengsten zaten we echter niet aan de top. We wilden daarom niet meer groeien in hectares, maar in opbrengsten. We hadden inmiddels vier jaar ervaring met gps, en daardoor konden we op kosten besparen, door bijvoorbeeld minder overlap. Volgens ons zat er meer potentie in gps. Reden voor ons om flink op precisielandbouw in te zetten en te investeren in gewassensoren.”

Is daar uitgekomen wat u ervan verwachtte?
“Nee. De eerste paar jaar zat ik op het verkeerde spoor. Mijn eerste gedachte was dat opbrengstverschillen konden worden genivelleerd door in het groeiseizoen de biomassa van het gewas te meten, en op basis daarvan variabel stikstof te bemesten. We konden weliswaar alle verschillen in gewasstand goed in kaart brengen, maar waren vervolgens niet in staat om de slechte plekken te verbeteren. Wat bleek? Ik had het belangrijkste element binnen de teelt vergeten: de bodem. Ik ben toen de bodem ingedoken, onder andere door de bodem in kaart te brengen met de Dualem-bodemsensor.”

“Afgelopen jaar drong het tot me door dat met het oplossen van bodemverdichting snel een grote verbeteringsslag kan worden gemaakt. Niet-bereden grond geeft een meeropbrengst van 6%, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Bodemverbetering is dus binnen precisielandbouw het laaghangende fruit. Met andere woorden: met relatief weinig moeite is veel winst te boeken.”

Gaat u op basis van dat inzicht concreet wat veranderen in uw bedrijfsvoering?
“Ja, toepassen van vaste rijpaden, waardoor de gewassen altijd in onbereden grond kunnen groeien.

Vaste rijpaden worden in de biologische landbouw al vrij veel toegepast, maar in de gangbare landbouw nog niet. Ik streef naar vaste rijpaden op standaardspoorbreedte, met een werkbreedte van 6 meter. Dat is praktisch. Van die 6 meter wordt dan 2 meter bereden, 4 meter teeltgrond blijft altijd onbereden.”

Op eigen grond zijn vaste rijpaden eenvoudig te realiseren. U zit op pachtgrond, die u maar eens in de drie à vier jaar huurt.
“Dat is inderdaad een uitdaging. We gaan eerst op onze eigen percelen testen met een vast rijpadensysteem. Daarna gaan we bij onze grondverhuurders polsen of onze rijpadtechnologieën ook in loondienst voor hen interessant kunnen zijn, in de jaren dat wij er geen aardappelen telen. We zullen zien.”

Sommige oudere telers zeggen wel eens smalend: ik bereik zonder precisielandbouw hogere opbrengsten dan Van den Borne met al zijn precisielandbouwtechnieken.
“Daar hebben ze nog gelijk in ook. De zwakte van mijn generatie is de weggeëbde kennis van plantenteelt en de bodem. De bemestingsnormen lagen hoog en dan was de opbrengst altijd wel voldoende. Gevolg ervan is dat onze generatie het echte vakmanschap is verleerd. Mijn generatie leerde op de landbouwschool netwerken en kennis vergaren bij specialisten. Maar die echte vakspecialisten zijn inmiddels bijna allemaal met pensioen.”

“Oude rotten hebben de teelt nog in de vingers. Precisielandbouw is echter niks meer en minder dan een moderne manier om de teelt goed in de vingers te krijgen. Ik ben dat eigenlijk nu opnieuw aan het leren door de data te analyseren, problemen proberen op te lossen en dat vervolgens te verankeren in de bedrijfsvoering.”

Waarom steekt u zoveel tijd in het promoten van precisielandbouw?
“Delen is vermenigvuldigen. Kennis delen, leidt ertoe dat technieken worden opgepakt door de massa. Precisielandbouw is na 20 jaar nog steeds een project van de voorlopers. De grote massa stapt maar mondjesmaat in. Dat geeft een rem op innovatie. Als de volgers instappen, gaan fabrikanten verder met ontwikkelen. Als de fabrikanten verder gaan met ontwikkelen, kan ik ook weer verder. Als ik telers kan enthousiasmeren tot precisielandbouw, werkt dat uiteindelijk ook in mijn voordeel.”

Meer over precisielandbouw op het evenement Grond om te boeren, op 15 december in Den Bosch.

Praktijkcentrum voor precisielandbouwJacob van den Borne start samen met landbouworganisatie ZLTO naast zijn akkerbouwbedrijf op 1 januari 2017 met het Praktijkcentrum voor precisielandbouw, een soort proefbedrijf met precisielandbouwtechnieken. Het praktijkcentrum wil voor externe partijen, zoals agrarische toeleveranciers en handelshuizen, proeven aanleggen en deze monitoren met drones en sensoren. Dat doen ze nu al, maar dit wordt geprofessionaliseerd.

Naast het akkerbouwbedrijf start Van den Borne ook een praktijkcentrum voor precisielandbouw. – Foto: Jan Willem Schouten

Foto: Jan Willem Schouten

Van den Borne heeft voor het praktijkcentrum data-analist Marnix van den Brande aangenomen. Hij zal de proeven beheren en de data analyseren. Naast het uitvoeren van proeven zal het praktijkcentrum ook aansluiting zoeken met het onderwijs, zoals de HAS, TU Eindhoven en Helicon, om gastcolleges aan studenten te geven over precisielandbouw. De nieuwste inzichten over precisielandbouw zijn volgens Van den Borne nu onvoldoende aanwezig in het onderwijs. Door studenten goed voor te lichten, hoopt hij de adaptatie van precisielandbouw in de sector te versnellen.