Topoogst en boycot drukken stempel op graanpools

De recordhoeveelheid tarwe die in 2014 werd geoogst, drukte de prijzen. Ook de graanpools hadden daar last van. De Russische boycot leidde er in de herfst juist toe dat de export van de EU toenam. Daarvan konden de pools profiteren.

De graanpools leverden over de oogst 2014 een gemiddelde opbrengst op. De prijzen waren iets lager dan vorig jaar, maar waren over een periode van vijf jaar redelijk gemiddeld. Dat blijkt uit de jaarlijkse graanpoolvergelijking van magazine Boerderij. Hiervoor levert Boerderij fictieve partijen tarwe en gerst aan bij zes graancollecteurs. Zij verkopen de partijen van ieder 100 ton via een poolsysteem. Ze verzamelen het graan van de telers en verkopen dit volgens een bepaalde systematiek – bijvoorbeeld een evenredig deel per maand. Meestal wordt een voorschot uitbetaald en volgt in juni de definitieve afrekening over het pooljaar.

Hoogste uitbetalingsprijs

De hoogste uitbetalingsprijs realiseerde CZAV in Wemeldinge. De tarwepool van CZAV is 300.000 ton groot. Daarvan is 17 procent baktarwe, 74 procent maaltarwe, 9 procent voertarwe. Voor tarwe van bakkwaliteit betaalde de coöperatie €165 per ton. Verrekend met een transportvergoeding en innamekosten leverde dit netto het hoogste uitbetalingsbedrag op.

Ook in voertarwe betaalde CZAV het meeste uit. Met een poolprijs van €157,50 per ton kwam de uitbetaling van de Boerderijpartij netto op €1.522,79. Adjunct-directeur Ko Francke van CZAV toont zich een tevreden man. “Uiteindelijk was de opbrengst voor de Nederlandse telers heel redelijk. Zeker wanneer je bedenkt dat de stemming op de graanmarkt in eerste instantie erg bedrukt was. Pas in de herfst trokken de prijzen wat aan.”

Premie baktarwe

Agrifirm Plant in Apeldoorn wist over oogst 2014 voor baktarwe een premie te realiseren van €3 per ton. Die werd opgebouwd in de periode vlak na de oogst tot aan de herfst, toen de Franse telers in de problemen kwamen door langdurige regen. daardoor konden ze niet de gewenste bakkwaliteit leveren. Agrifirm betaalde voor baktarwe €166,60 in een pool met voorschot, en €170,85 voor een ton tarwe in de pool zonder voorschot.

Pool zonder voorschot

Agrifirm kwam vorig jaar voor het eerst met een pool zonder voorschot. De teler die op deze basis aan de pool meedoet krijgt, in plaats van een voorschot, aan het einde een rente over de niet-uitgekeerde voorschotten uitbetaald. Dat leverde de teler dit jaar €4,25 extra op voor een ton tarwe. “Dat is een vergoeding van 4 procent over de niet-uitgekeerde voorschotten. Meer dan je op dit moment bij een bank aan rente op een spaarrekening ontvangt”, zegt manager granen Aart den Bakker van Agrifirm. De pool zonder voorschot leverde een poolprijs op van €170,85. Van dit bedrag gaan handelingskosten en marge (€1.140) af.

Ook George Pars Graanhandel biedt sinds de oogst 2014 een pool zonder voorschot aan. Een kwart van de pooldeelnemers van Pars koos voor dit systeem. Pars betaalde €175,60 voor een ton tarwe in de lange pool zonder voorschot, maar rekent nog innamekosten (€7 per ton) en overige kosten (€8,90 per ton).

Recordhoeveelheid

De grote hoeveelheid tarwe die vorig jaar wereldwijd werd geoogst, drukte een stempel op de prijzen vlak voor, tijdens en na de oogst. Al voor de oogst werd duidelijk dat wereldwijd een recordhoeveelheid tarwe van het land zou komen. Dat had meteen invloed op de noteringen: die doken omlaag.

In Nederland kon vroeg met de oogst worden begonnen, en waren de weersomstandigheden tijdens de oogst op veel plekken uitstekend. De regen in Frankrijk en Duitsland gooide roet in het eten bij de productie van baktarwe. Hierdoor kwam het valgetal onder druk. Veel van die tarwe kwam als voertarwe op de markt. De voertarwenotering bereikte hierdoor een dieptepunt van €130 per ton tarwe.

Stress

Ook bij de graanpoolbeheerders zorgden de lage prijzen voor een onrustig gevoel. “We waren nog even bang dat de prijs nog onder de €130 zou dalen”, vertelt algemeen manager Henny Vermeulen van AgruniekRijnvallei. “Gelukkig trok de prijs in de late herfst weer aan.”

Ook bij Pars heerste enige stress, vertelt directeur Jelte Pars. “In de periode tot eind 2014 was het meeste nog niet verkocht. Pas eind 2014, begin 2015 konden we enkele goede deals sluiten.”

Rusland

Dat het uiteindelijk rond de jaarwisseling beter werd, was te danken aan Rusland. Dat stelde zoals bekend vorig jaar een boycot in op veel agrarische producten. Daar viel graan niet onder, maar Rusland besloot wel de eigen markt te beschermen door hoge exportheffingen voor graan in te voeren. Dit leidde ertoe dat andere landen, met name in Noord-Afrika, vanwege de gunstige eurokoers ten opzichte van de dollar tarwe kochten op de Europese markt. De noteringen kwamen in het voorjaar weer in rustiger vaarwater en eindigden niet opvallend hoog.

Gerstpool loopt terug

In de gerstpoolvergelijking springt de brouwgerst van Agrifirm Plant eruit met een prijs van €188,35 voor een ton in de pool zonder voorschot en €184,10 in de pool met voorschot. CZAV volgt met €155 per ton voergerst. Agrifirm heeft een goede positie weten te bereiken in brouwgerst door afspraken in de bierbrouwerijketen. Dat vertaalt zich in hoge prijzen.

Pars, CZAV en AgruniekRijnvallei melden dit jaar dat de gerstpool sterk terugloopt. Blonk heeft sinds twee jaar helemaal geen gerstpool meer. Als alternatief voor tarwe wordt vaker naar andere gewassen dan gerst gekeken, zeggen de pooldeelnemers.

Hoewel het afgelopen jaar het gerstareaal in de hele EU is afgenomen, is de verwachting dat deze dit jaar weer stijgt. De brouwgerstproductie in Nederland neemt met 15 procent toe.