‘Hoog tijd dat boeren eerlijke prijs krijgen’

Boeren in Frankrijk, België en Groot-Brittannië gaan de straat op om te protesteren tegen de in hun ogen onrechtvaardige verdeling van de marges in de keten. Ze vinden dat ze te weinig voor hun producten krijgen. Voorzitter Teun de Jong van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) is het daarmee eens. Maar hij verwerpt gewelddadige acties. “Het leeghalen van vrachtwagens is crimineel gedrag.”

Wat is volgens u de belangrijkste aanleiding voor de acties?

“De boeren protesteren tegen het feit dat zij als primaire producenten te weinig betaald krijgen voor hun producten. Terwijl door partijen verderop in de keten wel volop winst wordt gemaakt.”

Vindt u dat ook?

“De Nederlandse Akkerbouw Vakbond is het hier volledig mee eens. Ook wij strijden al jaren voor een sterkere positie van boeren in de keten. Inkooporganisaties van supermarkten beheersen 30 tot 40 procent van de markt. Dat wordt steeds erger, denk maar aan de fusie van de supermarktketens Ahold (Albert Heijn) en Delhaize. Als primaire sector ben je dan geen partij. Dat leidt tot monopolistisch gedrag. Er is geen marktevenwicht.”

Dat is toch gewoon de vrije markt? Boeren kunnen zich toch ook verenigen, bijvoorbeeld in coöperaties?

“De kartelwetgeving stelt dat je voor maximaal 10 procent van de afzetmarkt afspraken mag maken. En daar zijn dan ook nog heel veel voorwaarden aan verbonden. De primaire sector heeft door de wetgeving een achterstand op de supermarkten. Boeren moeten meer wettelijke mogelijkheden krijgen om zich te bundelen. Ook zie je dat de overheid wel een Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft ingesteld. Die richt zich op de belangen van de consument. Er is echter geen Autoriteit Producent en Markt, die de belangen van producenten in de gaten houdt. Die moet er komen.”

Wat is volgens u de oplossing?

“De oplossing ligt niet in het verstrekken van meer subsidie, maar in de bereidheid van afnemers om een reële prijs te betalen voor agrarische producten. Daarbij moeten de telers minimaal de kostprijs ontvangen plus een redelijke marge. Er kan productiebeheersing nodig zijn, maar ik geloof niet in een allesomvattende regulering door de overheid. Onze drijfveer is om de marktpositie van boeren te versterken. Ik zou graag zien dat LTO zich daar meer achter schaart.”

LTO-voorzitter Albert Jan Maat vindt de afgedwongen voorkeur in Frankrijk voor Franse producten een brevet van onvermogen van de Franse boeren om te produceren wat de markt vraagt. Onderschrijft u dat?

“Niet wat betreft de akkerbouw. Frans graan is gewild en de aardappelteelt staat in Frankrijk op een hoog niveau.”

Wat vindt u van de aard van de acties van uw buitenlandse collega’s?

“We kunnen ons niet vinden in blokkades van wegen en het instellen van protectionistische maatregelen. Het leeg halen van vrachtwagens is crimineel gedrag. We hebben een open markt in Europa. Dan past het niet om het product van iemand anders op straat te gooien. Maar het staat buiten kijf dat het tijd wordt dat de boeren een eerlijke prijs voor hun producten krijgen.”