Groot risico op phytophthora

Door de milde winter na het heftige phytophthora-jaar 2014 kan de aardappelziekte dit jaar makkelijk toeslaan. Oppassen geblazen dus. Zeker rond het Pinksterweekeinde.

Na de zachte winter is er voldoende aardappelopslag en onafgedekte afvalhopen worden jaarlijks aangetroffen. Deze week regende het af en toe, soms zelfs heftig. Door de ‘groene brug’ tussen het zware voorgaande seizoen en het huidige, door het ontbreken van serieuze vorst, hoeft phytophthora niet van ver te komen.

Dat zijn een aantal alarmerende factoren die deskundige Huub Schepers van PPO opsomt. “Het is nog een beetje koffiedik kijken en de weersomstandigheden zijn allesbepalend voor het risico op phytophthora, maar ik wil akkerbouwers aanbevelen oplettend te zijn.”

Phytophthora ligt op de loer

Collega Geert Jan Kessel verwacht volgende week al de eerste aantastingen in het veld. Daarmee lijkt de uitgangssituatie veel op die van vorig seizoen. Toen werden medio mei de eerste phytophthora-aantastingen in het veld gevonden. Dat was vroeg.

“Ga er maar van uit dat phytophthora op de loer ligt”, zegt Kessel. “In de huidige omstandigheden, met wind, regen, veel opslag en een opkomend gewas, kunnen we volgende week de eerste aantastingen verwachten. Dat is niet handig, want daarmee zitten we in dezelfde situatie als vorig jaar.”

Meer waarschuwingen en boetekaarten

In het vorige seizoen werden dan ook meer gele (waarschuwing) en rode (boete) kaarten uitgedeeld voor phytophthorahaarden dan in de voorgaande jaren. Dat kunnen onafgedekte afvalhopen zijn, maar ook zieke (opslag)planten in het veld. De keuringsdienst NAK gaf 2 rode en 44 gele kaarten uit bij de controle op afvalhopen. De dienst deelde 6 rode en 19 gele kaarten uit bij de controle op phytophthorahaarden. Aardappelopslag leidde niet tot rode kaarten, wel tot drie waarschuwingen.

Uit het aantal meldingen op het meldpunt blijkt dat daar activiteit is, waaruit weer blijkt dat er zeker draagvlak is voor de controles. Het is een manier om bronnen uit te schakelen.

Pinksterweekeinde is risicovol

Het Pinksterweekeinde dat nu voor de deur staat, is van oudsher een periode waarin phytophthora kan toeslaan. Aardappeltelers zien klein gewas buiten en verwachten nog niet dat phytophthora toeslaat. Maar juist nu spant het erom.

In het Zuidwesten gingen de aardappelen doorgaans iets eerder de grond in dan in de rest van Nederland. Toch gaat de ontwikkeling niet snel. “Ik denk dat er weinig verschil is met de rest van het land”, zegt adviseur Luc Remijn van DLV Plant. “De traditionele fritesrassen komen net boven, dat is niets vroeger dan gebruikelijk. Ik denk normaal.”

Op tijd spuiten

Aardappelopslag daarentegen komt veel voor. “Je ziet duidelijk dat het stukken minder is daar waar kiemremmingsmiddel is gespoten. Phytophthora heb ik nog niet gezien, maar er zijn voldoende bronnen.”

Spuiten als het nodig is, zo luidt het devies van Kessel. “Jaren geleden deden we onderzoek naar de eerste aantastingen van phytophthora. Daaruit bleek dat 80 procent van de vroeg aangetaste gewassen niet op tijd was gespoten. We bevinden ons dus in een heel belangrijke periode. Van de agressievere types zie je tussen de 3 en 5 dagen de aantasting. Dat duurt nu iets langer, omdat het kouder is; 5 of 6 dagen.”

Schepers: “De oude stelregel dat je wacht met spuiten tot het gewas is gesloten, gaat allang niet meer op. In Engeland deden akkerbouwers dat vorig jaar nog en daar zijn ze de boot mee in gegaan. Voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Je moet er op tijd bij zijn.”

Voorkomen is makkelijker dan bestrijden

Stammen van phytophthora worden steeds agressiever, zijn reislustig en vermeerderen zich. Dat is ook iets om rekening mee te houden, benadrukt Schepers. “Preventief middelen inzetten is dus belangrijk. Phytophthora dendert gewoon door en bestrijden valt niet mee. Waarschuwingssystemen helpen telers om geen kritieke periode missen. Zeker in de beginperiode, als er veel nieuw blad wordt gevormd, is een standaard intervalperiode van een week soms niet genoeg.”

Strategie voor inzet van middelen

De inzet van middelen is eveneens een aandachtspunt; een aantal mag slechts beperkt worden gebruikt dit jaar. Sommigen pas als het gewas is gesloten, omdat het middel niet op de grond terecht mag komen. Hiervoor moet een strategie worden bedacht. Desalniettemin is er een heel scala aan middelen voor handen.

Koude geen compensatie voor vochtigheid

Uiteraard zijn het de weersomstandigheden die bepalen of phytophthora kan krijgt dit teeltseizoen. Dat het voorjaar vooralsnog koud was, is positief: het vertraagt niet alleen de plantengroei, maar ook de ontwikkeling van ziektes. Maar er zijn nu zoveel factoren die het phytophthora makkelijk maken, dat de koude omstandigheden onvoldoende compenseren. Zoals de neerslag van deze week.

“Vorig jaar was een heftig seizoen en dat kan nu weer gebeuren als het langere tijd vochtig blijft”, zegt Schepers. “En als het droog blijft, gebeurt er niets.”