‘Boer moet aantoonbaar verduurzamen’

Henk Heinhuis (64) sluit zijn periode als directeur van de Stichting Veldleeuwerik af. De sollicitatieprocedure voor zijn opvolger zit in de laatste fase, dus het is nog een kwestie van maanden. Met tevens het einde van het jaar 2015 in zicht een mooi moment voor reflectie.

U sprak de ambitie uit om binnen vijf jaar te groeien van 400 naar 1.000 tot 1.500 deelnemers. Dat gaat niet lukken, want het zijn er nu nog steeds 400. In beschouwing nemend dat de stichting al vijf jaar aan de weg timmert, is dat gezien de grote doelgroep een schamel resultaat. Waarom is er niet meer animo voor Veldleeuwerik?

“Voorop staat dat het gaat om kwaliteit en niet om kwantiteit. En dat hebben we. Ik laat iets moois achter. De 400 akkerbouwers die bij Veldleeuwerik zijn aangesloten, betelen opgeteld een areaal van ruim 45.000 hectare. Dat is 8,7% van het Nederlandse akkerbouwareaal. Bovendien zijn we in vijf jaar tijd ongeveer net zo groot geworden als de biologische sector, die daar zowat 30 jaar over heeft gedaan.”

“Dat gezegd hebbende, moet ik toegeven dat ik echt had gehoopt dat Veldleeuwerik jaarlijks met 50 tot 100 telers zou groeien. Dat is niet gebeurd. Ik weet niet precies waarom. Wel is het zo dat we intern druk zijn geweest met het bouwen van het fundament. Dat huis staat. Nu is het tijd om in te richten. Het is me helder dat onze organisatie te klein is om massaal leden te werven. Daar hebben we onze partners voor nodig. Het is aan het Veldleeuwerik-bestuur om dat vorm te geven. Ik denk dat dit goed kan in de vorm van meer duurzame ketens; van productie tot afzet. Dan sluiten zich volgens mij ook meer telers aan.”

De hele maatschappij verduurzaamt. Daar kun je als akkerbouwer toch gewoon aan meedoen?

“Natuurlijk kun je prima verduurzamen zonder Veldleeuwerik. Maar je moet aantonen wat je doet. Zo zit de wereld nou eenmaal in elkaar. Binnenkort reiken we ons eerste duurzaamheidscertificaat uit. Daarmee bewijs je als boer dat je afspraken maakt over verduurzamen en dat je je daaraan  houdt. Dat is waar de maatschappij om vraagt. Nee, je kunt geen streep zetten en dan stellen dat je een duurzame boer bent. Wel kun je door deelname aan Stichting Veldleeuwerik laten zien dat je bezig bent met verduurzamen. En als collectief kun je je veel beter profileren dan in je eentje. Ons certificaat en netwerk helpen daarbij. Een goed voorbeeld hiervan is het Veldleeuwerik-certificaat in het nieuwe GLB, wat vergroenen praktischer maakt.”

Verduurzamen met een duurzaamheidsplan waarvoor je ook nog moet betalen. Dat klinkt toch niet bijzonder aantrekkelijk voor veel boeren, lijkt me.

“Veel boeren houden niet van registratie. Dat komen wij ook tegen bij het maken of updaten van de duurzaamheidsplannen en –profielen. Maar de hoeveelheid werk valt mee, hoor. Wat zeker helpt is dat we ons systeem hebben geautomatiseerd. Telers zetten er hun profielen en plannen in. Wij kunnen vervolgens precies zien wat er gebeurt. Zo zien we welke thema’s leven bij telers, waar ze onderzoek naar willen doen. Ja, telers betalen voor Veldleeuwerik. Andere studiegroepen zijn ook niet gratis. Ze krijgen er ook echt wat voor terug, zoals hoogwaardige kennis door goede sprekers uit het Veldleeuwerik-netwerk uit te nodigen op bijeenkomsten. En de clou van Veldleeuwerik: inspiratie om dingen anders, toekomstbestendiger, te gaan doen.”

Bloeiende akkerrand. Het Veldleeuwerik-certificaat maakt vergroening praktischer voor telers. Foto: Peter Roek

Welke kansen ziet u voor de Nederlandse akkerbouw?

“De Nederlandse akkerbouw heeft een gouden toekomst. De sector is vooraanstaand, gebruikt moderne technieken, akkerbouwers zijn gemiddeld hoog opgeleid en de sector heeft minder last van regelgeving dan de veecollega’s. De Nederlandse akkerbouw produceert goed en gezond voedsel van relatief goede gronden. Daarmee kan de sector zich onderscheiden. Als je daarnaast transparant verduurzaamt, heb je een goede uitgangspositie voor de toekomst.”

Wat is de rol van Stichting Veldleeuwerik hierin?

“Veldleeuwerik moet altijd een stapje vooruit blijven lopen. Het initiatief heeft de mogelijkheid om het tussensegment te worden tussen gangbaar en biologisch. Ik denk dat de consument – en daarmee de markt – daar aan toe is. De consument wil een product met een verhaal. Met gangbare producten kun je je in het winkelschap niet onderscheiden, met duurzaam wel. Ik weet dat het moeilijk is om duurzame keten op te richten, want je loopt tegen de retail aan. Die zegt: waarom zouden we meer betalen?”

Heeft u iets laten liggen deze afgelopen jaren?

“Eerlijk gezegd wel. Als de band met LTO steviger was geweest dan hadden we een sterker front gehad richting de politiek. Daardoor waren ontwikkelingen sneller gegaan en was onze systematiek makkelijker uit te leggen aan akkerbouwers. Die gelegenheid was er best. Jaap Haanstra en ik kennen elkaar al zo’n 30 jaar en zitten regelmatig bij elkaar aan tafel. We nemen ongeveer tegelijkertijd afscheid. Toch is het van een directe samenwerking tot voor kort niet gekomen. Blijkbaar speelden er andere krachten. Dat is dus een mooie taak voor onze opvolgers. Dat kan prima, want het thema duurzaamheid gaat niet meer weg.”

Wat is uw boodschap aan akkerbouwend Nederland?

“Denk na over je eigen toekomst. Probeer 10 jaar vooruit te denken. Wie koopt dan jouw producten en op welke manier? Overleg daarover met je afnemers. Die staan ook onder druk van de grote multinationals die het belang zien van duurzame productie. De hele wereld verduurzaamt en moet zichzelf opnieuw uitvinden. Ook de agrarische sector. Laat dat zien. Al kun je nog zo goed auto rijden, zonder rijbewijs mag het niet. Door samen een vuist te maken, houd je in eigen hand hoe je het verduurzamen aanpakt.”