Zwaagdijk wil dicht op telers zitten

De landbouwsectoren kunnen van elkaar leren. De tuinbouw ontwikkelt alternatieven voor de chemische gewasbescherming, waar akkerbouwers baat bij kunnen hebben. Tuinders experimenteren met de teelt van gewassen op water, zoals sla en kruiden. Dat biedt wellicht aanknopingspunten voor de duurdere akkerbouwteelten.

Kruisbestuiving tussen sectoren

De akkerbouw is vindingrijk in het tegengaan van aaltjesbesmettingen en ziekten als alternaria in aardappelen. Daar kunnen tomaten ook last van hebben. Dergelijke kruisbestuiving tussen sectoren kan vruchten afwerpen, is de ervaring van Proeftuin Zwaagdijk.

Onderzoek uitgebreid

Proeftuin Zwaagdijk is sinds 1997 een private stichting en richtte zich vooral op onderzoek in de groente- en bollenteelt en in de glastuinbouw. Het onderzoek in de akkerbouw beperkte zich tot een paar gewassen, zegt directeur Johan Kos. “We deden geen onderzoek in graan en weinig in suikerbieten.” Dat is veranderd. Inmiddels is het onderzoek uitgebreid naar veel meer gewassen en heeft het bedrijf een eigen onderzoeks­locatie in de Wieringermeer.

Proeftuin Zwaagdijk hield 9 juli voor het eerst een open dag op de nieuwe locatie in de Wieringermeer. De proeftuin huurt land op een akkerbouwbedrijf.

Bertil van Beek

Nieuwe onderzoekslocatie

Voorheen vond het onderzoek plaats op Proefboerderij De Oostwaardhoeve in de Wieringermeer. Die was in 2014 genoodzaakt de activiteiten te stoppen. De pachter had de grond teruggegeven aan de rijksdienst Domeinen, formeel eigenaar van de grond. Voor Proeftuin Zwaagdijk was de beslissing een aderlating, maar de stichting koos snel voor een nieuwe onderzoekslocatie in de Wieringermeer.

Dicht bij de telers

Sinds dit jaar huurt de proeftuin 15 hectare grond op het akkerbouwbedrijf van maatschap Sturm in Wieringerwerf. De onderzoeken draaien mee in het bouwplan van het akkerbouwbedrijf, zegt Henk de Vries, verantwoordelijk voor het akkerbouwonderzoek. “Het voordeel is dat we dicht bij de telers zitten. Jaarlijks organiseren we open dagen om de telers te informeren over de laatste ontwikkelingen aan de hand van de proeven.”

Van regionaal naar landelijk onderzoekscentrum

Onderzoek waarbij het gewas expres besmet dient te worden met een ziekte om daarmee testen met gewasbescherming uit te voeren, doet Proeftuin Zwaagdijk niet in Wieringerwerf. Dat gebeurt op zo’n vijftig andere locaties verspreid over Nederland. De Vries: “Het bedrijf is uitgegroeid van een regionaal naar een landelijk onderzoekscentrum.”

Johan Kos (links) is directeur van Proeftuin Zwaagdijk. Henk de Vries is verantwoordelijk voor het akkerbouwonderzoek. Het onderzoek is dit jaar uitgebreid.

Fotostudio Wick Natzijl

Meer gewassen

De proeftuin heeft het akkerbouwonderzoek uitgebreid naar meer gewassen. Er zijn dit jaar proeven gedaan in wintertarwe, wintergerst, rogge, triticale, zomertarwe, zomergerst, haver, uien, suikerbieten en aardappelen. Er is ook een demo aangelegd met 26 rassen suikerbieten.

De Vries kan nog geen resultaten overleggen van het onderzoek. “Daar is het nog te vroeg voor. Bovendien zijn we pas dit jaar begonnen met het akkerbouwonderzoek op deze schaal. Eén jaar onderzoek is te kort om conclusies te trekken.”

Opvallende ontwikkelingen

Er viel De Vries wel wat op in het groeiseizoen. “De wintertarwe zag er gezonder uit op de proefvelden, waar een zeer vroege bespuiting was uitgevoerd tegen septoria en roest. In aardappelen zagen we kleurverschillen in het gewas tussen de diverse soorten vloeibare meststoffen. Ook hebben we getest of een combinatie van afrikaantjes en een bacteriepreparaat werkt tegen aaltjes. Dat ziet er veelbelovend uit. En we hebben gewasbeschermingsmiddelen getest, waarvan de actieve stof afkomstig is uit natuurlijke grondstoffen in plaats van chemische grondstoffen. Dat deden we onder andere als phytoph­thora-bestrijding in aardappelen. Deze onderzoeken willen we graag voortzetten.”

Proeftuin Zwaagdijk is sinds 1997 een stichting en richtte zich vooral op groenten, bollen en kassen. Het onderzoek in de akkerbouw was toen nog beperkt.

Fotostudio Wick Natzijl

Groene chemie

Directeur Kos vindt de groene chemie een interessante ontwikkeling voor de akkerbouw. “Gewasbeschermingsmiddelen op basis van natuurlijke grondstoffen worden al langer gebruikt in de glastuinbouw. Het is heel interessant voor de industrie om dergelijke middelen te ontwikkelen voor de akkerbouw, want deze sector teelt gewassen met grote arealen. De overheid wil het gebruik van ‘groene gewasbeschermingsmiddelen’ bevorderen. Dat belast het milieu minder en je hebt minder te maken met residuen in het eindproduct. Daarom valt ‘groene chemie’ onder het topsectorenbeleid van de overheid. Ik vind het al een hele prestatie als de landbouw over vijf jaar 5 tot 10% van de chemische middelen heeft vervangen door middelen van natuurlijke oorsprong. De glastuinbouw loopt daarin voorop. De akkerbouw kan daarvan profiteren.”

Het gebruik van drones

De proeftuin wil ook meer onderzoek doen naar het gebruik van drones. Afgelopen jaar is daar wat ervaring mee opgedaan. Vanaf 2017 moet het onderzoek operationeel zijn, zodat in opdracht onderzoek kan worden gedaan naar het gebruik van drones op akkerbouwbedrijven. Kos ziet hier veel mogelijkheden voor. “In combinatie met precisielandbouw zijn er veel mogelijkheden, vooral op het gebied van bemesting en gewasbescherming.”

Proeftuin Zwaagdijk wil leidend zijn in dit soort onderzoek, zegt Kos. “We doen dat niet alleen voor onze opdrachtgevers. We ontvangen jaarlijks zo’n 20.000 bezoekers. We willen dicht bij de telers staan en onze kennis uitdragen.”