Met pijn in het hart minder cichorei telen

Het valt nog niet mee voor Kees Hanse om een cichoreiwortel uit de grond te trekken. Hoewel ze kleiner zijn dan een suikerbiet zitten ze goed vastgezogen in de Zeeuwse klei. “Het zijn mooie wortels, maar smaken doen ze niet”, zegt Hanse als hij een stukje van de wortel afsnijdt om te laten proeven. In tegenstelling tot een suikerbiet is het inderdaad zeer onsmakelijk. Niet helemaal vreemd, want cichorei is geen familie van de biet.

Cichoreiteelt

Met zijn broer Erik heeft de ondernemer een akkerbouwbedrijf met een kleine teelt cichorei. Doordat contractgever Sensus de enige cichoreiverwerking in West-Brabant heeft, bevindt de teelt zich voornamelijk in dit deel van Nederland.

De familie Hanse behoort tot de eerste telers van cichorei in Nederland. “We zijn altijd witlofteler en -trekker geweest. Toen investeren daarin niet meer interessant was, kwam de cichoreiteelt in opkomst.” Dat is inmiddels 25 jaar geleden en vanaf toen maakt het gewas jaarlijks onderdeel uit van het bouwplan. Het areaal ligt meestal rond 7 hectare.

Geen gemakkelijke teelt

Het is geen makkelijke teelt. Cichorei stelt hoge eisen aan de grondsoort. Hanse zaait het gewas altijd op de lichtste kleigronden, van pakweg 10 tot 15 procent afslibbaar. “De wortel is veel dunner dan een biet en als de grond te zwaar is, geeft dat problemen bij de oogst.”

Onkruidbestrijding

Het lastigste is de onkruidbestrijding: goede bestrijdingsmiddelen ontbreken en bruikbare middelen zijn duur. De schoffelmachine wordt daarom elk seizoen een paar keer ingezet. Ook de juiste behandeling van het zaaibed helpt de eerste onkruiden te voorkomen. “Sommige jaren gaat het goed, andere jaren hebben we er meer last van. Het kost altijd meer werk dan in andere teelten.”

Al 25 jaar teelt de familie Hanse cichorei en behoort daarmee tot de pioniers van dit gewas. Meestal telen ze rond 7 hectare.

Foto’s: Peter Roek

Afhankelijk van het weer

De jarenlange ervaring in de teelt is geen garantie voor succes. Een perfect zaaibed en op het juiste moment zaaien zijn belangrijk, maar de weersomstandigheden kunnen de teelt alsnog verpesten. Ook al lijkt alles goed, dan nog kunnen opkomst en groei tegenvallen. “Mislukt is de teelt nog nooit, maar het ene jaar is het andere niet. We hebben ook een jaar gehad met een kwart schieters. Een dosis geluk heb je in deze teelt wel nodig.”

Nieuwe contractvoorwaarden

Dankzij hun kennis en jarenlange inzet slagen de broers er in bovengemiddelde resultaten te halen. “We zijn echte plantentelers, we gaan ervoor om het maximale eraf te halen.” Dat blijkt ook wel uit de opbrengsten: gemiddeld is 40 tot 
45 ton per hectare; op dit bedrijf is dat 50 tot 60 ton. Een ton cichorei brengt de afgelopen jaren ongeveer € 71 op. Financieel omschrijft Hanse de teelt als ‘het saldo van tarwe met een kleine plus’. Die ‘kleine plus’ is enkele honderden euro’s per hectare en varieert per jaar.

De hoeveelheid geleverde inuline bepaalt de economische opbrengst. In de wortel is dit ongeveer 16 procent. Daar is weinig aan te sturen.

Inulinegehalte

Telers van cichorei krijgen door contractgever Sensus uitbetaald op basis van onder meer het gehalte aan inuline in de wortel. Dat percentage ligt hier rond 16 procent. Tot dit jaar betaalt Sensus een basisbedrag bij 16 procent. Voor het nieuwe contractjaar gaat dat percentage omhoog naar 17 procent. Per saldo is dat een nadeel van € 4,80 per ton. Het steekt hem. “Onze kosten stijgen elk jaar.

Het is vooral kwalijk dat winsten vanuit de cichorei bij de suikerbieten terechtkomen.”

Kali

Lastig is dat ze weinig mogelijkheden hebben om het inulinegehalte te verhogen. “Het ras maakt een beetje een verschil, maar het is minimaal.” Dit seizoen hebben de broers de helft van het gewas een kalibemesting gegeven. Er zijn geluiden dat kali positief werkt op het inulinegehalte, dus dat wilden ze wel proberen.

De teelt vraagt relatief veel machinaal werk, omdat bestrijdingsmiddelen onvoldoende werken of duur zijn.

Protest

Als protest tegen de veranderde contractvoorwaarden teelt Hanse volgend jaar de helft van het areaal. De telersvereniging van cichorei heeft daartoe opgeroepen, als statement richting afnemer. Het doet wel zeer. “We hopen dat we toch met de teelt door kunnen. Maar het kan niet zo zijn dat onze kosten alleen maar toenemen en de winsten van Sensus niet terugvloeien naar deze teelt.”

Helemaal stoppen

Mocht de teelt financieel verder onder druk komen, dan sluit Hanse helemaal ermee stoppen niet uit. Qua investeringen is dat geen probleem: zowel het zaaien als het oogsten gebeurt door de loonwerker. “Het vraagt speciale machines, het was voor ons nooit interessant die zelf aan te schaffen.” De contacten met de loonwerker lopen via Sensus. Qua rendement komt er een aardig saldo vanaf, maar het is geen ‘cash cow’. De ondernemers hebben er vooral veel aardigheid in. Bij dit gewas kunnen ze zelf nog op zoek naar mogelijkheden voor verbetering, zoals dit seizoen met de kalibemesting. Het is al jaren een stabiel gewas in het bouwplan, maar elk gewas is volgens Hanse vervangbaar.